Jemioła pospolita (Viscum album L.) jest kulistą krzewinką dorastającą do ok. 1 metra średnicy, posiada zimozielone liście, jest rośliną dwupienną o niepozornych, pachnących kwiatach, owocem jest soczysta jagoda barwy białej lub żółtawej, zawierająca zazwyczaj 1 nasiono. Lepka substancja w nasionach to wiscyna, dzięki której owoce przyklejają się do pni, konarów i pędów drzew. Ptaki zjadają owoce pośrednicząc w rozsiewaniu nasion. Proces ten nazywany jest ornitochorią. Korzenie rozgałęziają się pod korą żywiciela i zaopatrzone są w ssawki, którymi pobierają wodę i sole mineralne. Jemioła pasożytuje najczęściej na topolach, sosnach, wierzbach, lipach, klonach, jabłoniach i głogach. Liście jemioły wyparowują sześciokrotnie więcej wody niż liście drzewa, na których rosną. Nasionom jemioły do wykiełkowania potrzebne jest światło. Literatura podaje, że nie rozwija się ona na bukach i wiśniach. Częściowo ma zmienny skład chemiczny jakościowy i ilościowy w zależności od gatunku żywiciela. W Polsce występują trzy gatunki: jemioła pospolita typowa (biała), jemioła pospolita rozpierzchła i jemioła pospolita jodłowa. Surowcem zielarskim jest ziele i owoce jemioły, zbiera się je zimą, gdy jest największe nagromadzenie substancji czynnych w roślinie. Można wykorzystać świeży, mrożony i suszony surowiec. Świeże owoce i zmielone ziele można zamrozić i przechowywać 1 rok. Zużywać na bieżąco przy sporządzaniu maści i innych preparatów.
Jemioła zawiera m.in. histaminę, tyraminę, fenyloetyloaminę, tryptaminę, wiskotoksyny, werazynę, lektyny, argininę, walinę, leucynę, kwercetynę, kwas gamma-aminomasłowy, śluzy.
Oprócz wierzeń związanych z mocą jemioły wykorzystywał jej właściwości lecznicze już Hipokrates i polecał ją w chorobach śledziony. Św. Hildegarda opisała jemiołę jako lek przeciwko chorobom wątroby i padaczce, zwróciła uwagę na różne jej zastosowania zależne od rośliny żywicielskiej, na której rosła. Według niej jemioła rosnąca na gruszy poprawiała poród, jemioła z głogu lub jabłoni leczyła choroby psychiczne. Gałązki układane blisko dzieci podczas snu sprawiały, że nie cierpiały na koszmary senne. Św. Hildegarda uważała jemiołę dębową, lipową i leszczynową za środek odpędzający czary. Jemioła dębowa ponoć leczyła paraliże. Wiele chorób u niemowląt leczyło mleko matki, która zażywała jemiołę w okresie laktacji. Poprzęcki opisał działanie jemioły jako obniżające ciśnienie krwi, przeciwkrwawnicze, rozkurczające, przeciwpadaczkowe, wzmacniające działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, poprawiające obieg krwi, wzmagające przemianę materii i ogólnie wzmacniające. Kleine opublikował wyniki badań, z których wynika, że po miesięcznej kuracji preparatami jemioły można uzyskać spadek ciśnienia krwi ze 195 mm Hg na 135 mmHg. W medycynie ludowej stosowano jemiołę jako środek przeciwkrwotoczny i w leczeniu nowotworów. Rozgniecione owoce przykładano na guzy rakowe. Suszone owoce podawano doustnie przy robaczycach. U dzieci zjadających nadmierną ilość owoców zdarzały się zatrucia. Polskie firmy zielarskie zawarły ziele jemioły m.in. w preparatach: Cardiosan, Sklerosan i Neocardina. Od wielu lat jemioła wzbudza wielkie zainteresowanie w leczeniu nowotworów. Opracowano preparaty do iniekcji o działaniu przeciwnowotworowym (Iscador, Helixor, Iscucin, Abnoba Viscum, Isorel). Ich substancją czynną jest wyciąg wodny z jemioły pospolitej. Przeciwskazaniami w podawaniu preparatów są: wysoka gorączka, ciąża, uczulenie na lek, aktywna gruźlica. W preparatach tych najważniejsze jest działanie lektyn i wiskotoksyn, które najogólniej pisząc hamują proliferację czyli podziały komórek nowotworowych, pobudzają wydzielanie cytokinin i aktywność limfocytów NK oraz łagodzą skutki uboczne radioterapii i chemioterapii. Lektyny wzmagają mechanizmy obronne układu immunologicznego. Składniki jemioły mają właściwości immunomodulatorów, działają też wirustatycznie. Lektyny i wiskotoksyny jemiołowe hamują procesy fuzji i agregacji komórek zaatakowanych przez wirusy, co zapobiega ich propagacji w ustroju, podnoszą liczbę limfocytów CD4. Stosowane są przez niektórych lekarzy u chorych z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby. Pod wpływem wyciągów z jemioły zmniejsza się liczba wirusów oraz zanika stan zapalny wątroby. Lektyny działają również przeciwdepresyjnie i przeciwbólowo, poprawiają samopoczucie pacjentów, zwiększają uwalnianie endorfin. Obecne w jemiole wiskotoksyny działają cytotoksycznie i przeciwnowotworowo. Przy bezpośrednim oddziaływaniu na komórki rakowe niszczą je w krótkim czasie, dlatego maść ze świeżych owoców miała dawniej zastosowanie w leczeniu guzów rakowych zewnętrznych.

Receptury na preparaty jemiołowe:
Maść jemiołowa na guzy rakowe i na oporne kłykciny: świeże owoce jemioły należy rozcierać w moździerzu z olejem rycynowym, lanoliną, gliceryną (1 łyżka na 50 g owoców) i roztworem soli fizjologicznej (2 łyżki na 50 g owoców). Uciera się dosyć trudno. Maść jest lepka i ciągnąca. Przechowywać w lodówce. Zmiany smarować 3 razy dziennie.

Wyciąg na winie wytrawnym: (działanie przeciwmiażdżycowe, rozkurczowe, immunostymulujące, wzmacniające, pobudzające przemianę materii, moczopędne, żółciopędne). 1 część świeżego ziela zalać 5 częściami wina. Dawkowanie 5-10 ml 1-2 razy dziennie. W przewodzie pokarmowym unieczynnią się niektóre związki jemiołowe ale preparat zachowa sporo właściwości leczniczych. Nie należy jednak oczekiwać działania onkostatycznego i bardzo znacznego spadku ciśnienia krwi. Ewentualny spadek ciśnienia zależy od obecności flawonoidów w wyciągach alkoholowych.

I jeszcze parę jemiołowych ciekawostek:
Nie widziałam nigdy jemioły rosnącej na dębowych gałęziach. Spotykane są egzemplarze pasożytujące na dębie czerwonym.
Na dębie szypułkowym i bezszypułkowym można spotkać podobną roślinę gązewnik europejski (Loranthus europaeus L.). Gązewnik rośnie na południu Europy, zwłaszcza w basenie Morza Śródziemnego, ale także na południu Słowacji czy w okolicach Lwowa.
Gązewnik podobnie jak jemioła jest krzewinką i półpasożytem roślin. W odróżnieniu od jemioły gubi liście na zimę i ma żółte owoce. W systematyce należy do tego samego rzędu lecz do innej rodziny co jemioła.
Tymczasem o jemiole na dębie pisał Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu”, Konstanty Ildefons Gałczyński w utworze „Poemat dla zdrajcy” czy Maria Konopnicka w „Pan Balcer w Brazylii”. Skąd więc to zafascynowanie jemiołą na dębie?