Pokrzywa zwyczajna (
Urtica dioica L.) od dawna jest używanym surowcem leczniczym. Ostatnio nieco zapomniana i bardziej kojarzona z chwastem niż rośliną leczniczą. Do celów leczniczych zbierane są liście, ziele, korzeń z kłączami i owoce.
Liście i całe ziele należy zbierać przed i w czasie kwitnienia. Młode wiosenne pokrzywy zawierają więcej witamin, a letnie i jesienne są bogatsze w krzemionkę. Korzenie i kłącza można wykopywać przez cały sezon wegetacyjny. Owoce zbiera się wtedy, gdy pojawią się na roślinach.
Najlepszy surowiec jest świeży. Części zielone można suszyć w temperaturze do 40 ̊C, a części podziemne do 50 ̊C.
Ziele i liść pokrzywy wykazują działanie moczopędne, przeciwobrzękowe, hamujące krwawienia, rozgrzewające, odżywcze, odtruwające, saluretyczne, obniżające poziom glukozy we krwi, przeciwmiażdżycowe, przeciwkamicze, regulujące przemianę materii, pobudzające procesy odnowy tkanek, krwiotwórcze. Pokrzywa hamuje stany zapalne w układzie moczowym i przewodzie pokarmowym. Poprawia trawienie i przyswajanie składników pokarmowych. Zwiększa odporność na infekcje. Preparaty z pokrzywy można stosować przy osłabieniu fizycznym i psychicznym, obrzękach po wysiłku, zespołach zimnych dłoni i stóp, niedokrwistości, chorobach reumatycznych, chorobach skóry, kuracjach odtruwających, miażdżycy, cukrzycy. Preparaty z ziela pokrzywy zastosowane zewnętrznie działają przeciwtrądzikowo, przeciwłojotokowo, przeciwłupieżowo, wzmacniająco na cebulki włosowe. Przyśpieszają gojenie ran.
Świeży sok z pokrzywy wycisnąć i przyjmować doustnie 1 łyżkę 1-2 razy dziennie przez 2 tygodnie. Między kuracjami robić kilkutygodniowe przerwy. Nie stosować częściej niż 2 razy w kwartale.
Zewnętrznie do wcierania we włosy i do przemywania skóry.
Kłącza z korzeniami pokrzywy działają przeciwzapalnie. Stymulują limfocyty T, dzięki czemu podnoszą odporność organizmu. Wzmagają wydzielanie moczu i potu, żółci i szkodliwych produktów przemiany materii. Zmniejszą ból, obrzęk i stan zapalny chorego gruczołu krokowego, regulują przemianę materii, obniżają poziom cholesterolu, lipidów i glukozy we krwi. Pobudzają krążenie krwi, poprawiają samopoczucie psychiczne. Wyciąg z korzenia i kłączy pokrzywy wzmaga oczyszczanie nabłonka oddechowego, zapobiega wybroczynom krwawym, suchemu kaszlowi, wspomaga oczyszczanie zatok obocznych nosa.
Przeciwwskazaniami do stosowania preparatów z kłączy i korzeni są choroba Cushinga i zespół policystycznych jajników.
Owoc pokrzywy wykazuje silne działanie przeciwzapalne, odżywcze, pobudzające regenerację tkanek, hamujące reakcje autoimmunologiczne, ale równocześnie immunostymulujące, tonizujące na układ nerwowy, poprawiające krążenie mózgowe i obwodowe, przeciwzakrzepowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwcukrzycowe, ochronne na siatkówkę i naczyniówkę oka. Po wysuszeniu owoców nie rozdrabniać. Można je przechowywać do 18 miesięcy. Wyciągi (maceraty) i olej z nasion pokrzywy działają odżywczo i przeciwzapalnie na skórę, spowalniają procesy starzenia. Korzystnie działają przy trądziku różowatym i łuszczycy. Mają wpływ przeciwwrzodowy i przeciwnadżerkowy. Preparaty z owoców pokrzywy można stosować przy atopowym i suchym zapaleniu skóry, wypadaniu włosów, oparzeniach, chorobie wieńcowej, nadciśnieniu, chorobie wrzodowej, stanach zapalnych żołądka i jelit, stanach zapalnych układu moczowego i gruczołu krokowego, zapaleniu jajników i zespole policystycznych jajników, chorobach reumatycznych, marskości i stłuszczeniu narządów wewnętrznych, zapaleniu odbytu i warg sromowych. Aby wykonać macerat należy: 1 część rozdrobnionych świeżych lub suchych owoców zwilżyć spirytusem i zalać 3 częściami oleju lnianego lub winogronowego, pozostawić na tydzień. Przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce. Stosować także zewnętrznie do smarowania i okładów na schorzałe miejsca.