Mam nadzieję, że przyda się większości z nas!

A-F

Adapter (lub pierścień) odwrotnego mocowania. Specjalny pierścień, wkładany w uchwyt bagnetowy, pozwalający przymocować obiektyw do korpusu aparatu tyłem do przodu.

Adapter. Aby uniknąć kupowania tych samych filtrów lub pierścieni odwrotnego mocowania oddzielnie dla różnych obiektywów, kupuj adaptery. Są to pierścienie łączące, bez szkieł, z gwintami o różnej średnicy na obu końcach. Adapter o średnicy 52–55 zwany jest adapterem typu step-up („krok w górę”); dzięki niemu na obiektyw o średnicy 52 mm można założyć filtr o średnicy 55 mm. I odwrotnie, adapter 55–52, czyli step-down („krok w dół”) pozwala nałożyć mniejszy filtr na większy obiektyw. Pierwsza podawana liczba zawsze oznacza średnicę bliższą korpusowi aparatu.

Autoekspozycja. Automatyczne ustawianie przez aparat, na podstawie pomiaru światła, wartości przysłony oraz czasu otwarcia migawki, co decyduje o ekspozycji (naświetleniu) zdjęcia.

Autofokus (AF). System automatycznego ustawiania ostrości. Wykorzystując elektryczne silniczki do poruszania obiektywem, aparat ustawia ostrość na przedmiot znajdujący się na wprost.

Bagnetowy uchwyt. Szybki i wygodny sposób mocowania obiektywu do aparatu, stosowany we wszystkich lustrzankach jednoobiektywowych. Alternatywą jest mocowanie wkrętne, które jednak praktycznie wyszło już z użycia.

Balans bieli. Sposób na to, by poinformować aparat, jakiego koloru powinna być biel. Balans bieli jest w większości aparatów ustawiany automatycznie, ale w lustrzankach (przede wszystkim) można go modyfikować ręcznie.

Bezstratny format. Format, w którym nie następuje utrata jakości obrazu niezależnie od tego, ile zostanie wykonanych cykli edycji i zapisu pliku.

Blik. Mała biała plamka w oku fotografowanej osoby, która nadaje oczom naturalny wygląd. Nawet jeśli taki odbłysk naprawdę się nie pojawił i trzeba go było dodać, zdjęcie po takiej edycji często wygląda prawdziwiej niż przed.

Blokowanie lustra. W lustrzance jednoobiektywowej unieruchamianie lustra w pozycji uniesionej przed wykonaniem zdjęcia. Redukuje to drgania aparatu w chwili robienia fotografii.

Bokeh. Kształt i jakość jasnych plamek (rozmytych rozbłysków) pojawiających się w tych partiach obrazu, które znalazły się poza głębią ostrości.

Bracketing balansu bieli. Opcja działania aparatu cyfrowego, powodująca, że wykonane zdjęcie zostanie zapisane w wewnętrznej pamięci kilka razy, z kilkoma różnymi, predefiniowanymi ustawieniami balansu bieli. Jeśli jednak bardzo martwisz się o balans bieli swych obrazów, to zrobisz lepiej, fotografując w formacie RAW.

Bracketing ekspozycji. Opcja działania aparatu, powodująca, że zostanie wykonana seria zdjęć o nieco różniących się ustawieniach ekspozycji, co pozwala zwykle uzyskać właściwie naświetlony obraz, nawet gdy pomiar światła dokonany przez aparat nie jest całkiem prawidłowy.

Bracketing ostrości. Sposób zwiększenia szansy uzyskania ostrego zdjęcia, polegający na wykonaniu kilku zdjęć o minimalnie innym ustawieniu ostrości. Już wykonanie trzech zdjęć z rzędu zdecydowanie zwiększa prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu. Zrób jedno zdjęcie z takim ustawieniem ostrości, jakie uważasz za najwłaściwsze, jedno z punktem ostrości przesuniętym nieco bliżej aparatu i kolejne z punktem ostrości przesuniętym trochę dalej.

Cyfrowa ciemnia. Termin używany na określenie komputerowej edycji i retuszu obrazu, często podobnych do tych, jakie kiedyś wykonywano w tradycyjnej ciemni.

Cyfrowe powiększenie. Rodzaj powiększenia, dokonywanego przez kadrowanie i skalowanie obrazu. Lepiej jest korzystać z powiększenia optycznego (patrz: optyczne powiększenie).

Cyfrowy aparat. Aparat wyposażony w elektroniczny układ, zwany przetwornikiem obrazu, czyli matrycę elementów światłoczułych, która zastępuje kliszę fotograficzną.

Czas naświetlania. Czas otwarcia migawki. Typowe czasy naświetlania w makrofotografii to od 1/1000 s do ok. 2 s.

Dopełniający flesz. Błysk flesza o sile dobranej do zastanych warunków oświetleniowych, użyty tylko jako pomocnicze źródło światła, celem rozjaśnienia zbyt głębokich cieni lub lepszego wyodrębnienia z tła fotografowanego obiektu.

Drgania aparatu. Częścią każdej lustrzanki jednoobiektywowej jest lustro, które przesłania światłoczułą matrycę i kieruje światło z obiektywu do wizjera, dzięki czemu możesz zaplanować ujęcie. W chwili wykonywania zdjęcia lustro odsuwa się z charakterystycznym odgłosem (typowe dla lustrzanek „klik!”), odsłaniając matrycę. Jednak przy fotografowaniu w dużych powiększeniach drgania aparatu, jakie powoduje odskakujące lustro, mogą stanowić problem. Można im zapobiec, blokując lustro w pozycji uniesionej przed zrobieniem zdjęcia.

Ekspozycja. Połączony efekt ustawień przesłony, czasu otwarcia migawki i czułości matrycy ISO. Ustawienie tych wszystkich parametrów decyduje o stopniu naświetlenia zdjęcia.

Filtr. W fotografii: szklane szybki nakładane na obiektyw od przodu. Ich zadaniem jest zmienić charakter światła wpadającego do obiektywu. Obecnie słowo filtr ma też inne znaczenie: w programach takich jak Photoshop lub Photoshop Elements jest to algorytm służący do modyfikowania obrazu.

Flara obiektywu. Gdy światło wpada bezpośrednio do obiektywu, na zdjęciu powstaje rozbłysk, często z promieniście rozchodzącymi się rzędami rozbłysków drugorzędnych. Kiedy na zdjęciu zobaczysz szereg jasnych plam ustawionych w jednej linii, masz do czynienia z flarą.

G-O

Głębia ostrości (DOF, od: depth of field). Zakres odległości (mierząc od obiektywu), w której obiekt może zostać wyostrzony. Mała głębia ostrości oznacza, że tylko niewielka część zdjęcia wyjdzie ostra. Duża głębia ostrości oznacza, że znaczna część zdjęcia będzie ostra.

Histogram. Wykres wartości jasności światła, dostępny w niektórych aparatach cyfrowych oraz w programach do komputerowej edycji obrazu. Pomaga wykryć problemy związane ze złym naświetleniem obrazu.

JPEG (od: Joint Photographic Experts Group). Format pliku ze stratną kompresją. Stosowanie takiej kompresji oznacza utratę pewnych informacji w zapisanym obrazie, ale też pozwala znacznie ograniczyć rozmiar pliku. Plik JPEG będzie mniejszy niż plik TIFF lub RAW z tym samym obrazem, jednak z racji charakteru stosowanej kompresji, wielokrotne otwieranie i zapisywanie obrazu celem jego edycji będzie powodowało stopniową utratę jakości. Większość aparatów cyfrowych zapisuje pliki JPEG, ponieważ format ten stanowi dobry kompromis między jakością a potrzebą zachowania małych rozmiarów obrazów.

Kanał koloru. Informacja na temat natężenia (jasności) światła określonego koloru. Aparaty cyfrowe rejestrują trzy kanały koloru, tzw. kanały RGB: kanał koloru czerwonego (Red), zielonego (Green) i niebieskiego (Blue).

Karta pamięci. Karta przechowująca zdjęcia, które wykonałeś. Karty pamięci mogą mieć różne pojemności, najczęściej od 64 megabajtów do 8 gigabajtów. Można nimi zastąpić wewnętrzną pamięć, wbudowaną w aparat fotograficzny.

Kierunkowe światło. Światło padające z określonego kierunku, np. światło słońca lub światło lampy błyskowej.

Kontrast. Miarą kontrastu jest różnica jasności pomiędzy najciemniejszym a najjaśniejszym punktem obrazu. Im ta różnica jest większa, tym kontrast jest wyższy.

Konwerter. Dodatkowy element obiektywu, mocowany przez wkręcanie. W istocie rzeczy jest to szkło powiększające, które pozwala wyostrzyć obiekt znajdujący się bliżej aparatu niż zwykle.

Matówka. Matowa szklana płytka, na której pojawia się oglądany w wizjerze optycznym obraz. Często znajduje się na niej raster mikropryzmatyczny lub specjalny szlif. Zwykle wbudowana w aparat, choć w aparatach systemowych (patrz: systemowy aparat) bywa dołączana oddzielnie. Jej zadaniem jest ułatwienie ustawienia ostrości na fotografowanym obiekcie. Większość obecnie produkowanych lustrzanek nie ma już tradycyjnych oddzielnych ekranów, co nieco utrudnia automatyczne wyostrzenie.

Mieszek. Urządzenie wykonane z ciemnej tkaniny, gumy lub plastiku, które pozwala znacznie przemieścić soczewki. Pomaga w przesunięciu punktu ostrości bliżej obiektywu, co umożliwia większe zbliżenie się do fotografowanego obiektu.

Namiot bezcieniowy. Dobry sposób na uzyskanie rozproszonego światła i zredukowanie odbłysków, gdy uprawiamy makrofotografię w warunkach studyjnych.

Obiektyw stałoogniskowy. Obiektyw o jednej, niezmiennej długości ogniskowej. Są to z reguły obiektywy o znakomitej jakości i umiarkowanej cenie, gdy porównamy je z obiektywami zmiennoogniskowymi. Najpopularniejsze długości ogniskowej stosowane w tych obiektywach to 28, 50, 85 i 100 mm.

Obiektyw zmiennoogniskowy. Obiektyw fotograficzny, w którym można ustawić różne długości ogniskowej, np. 28–100 mm. Jego przeciwieństwem jest obiektyw stałoogniskowy, w którym długość ogniskowej jest zawsze taka sama.

Odbłysk. Niewielka plamka czystej bieli na zdjęciu, widoczna tam, gdzie na powierzchni fotografowanego obiektu pojawił się odbłysk światła (np. blik w oku portretowanej osoby).

Odwrócony obiektyw. Obiektyw zamocowany tyłem do przodu za pomocą adaptera.

Ogniskowa. Odległość, jaką musi przebyć światło pomiędzy przednią soczewką obiektywu a kliszą lub matrycą światłoczułą, mierzona w milimetrach.

Optyczne powiększenie (lub zoom optyczny). Powiększenie osiągnięte przez użycie systemu soczewek w obiektywie. Nazywane jest „optycznym”, ponieważ w wielu kompaktowych aparatach cyfrowych dostępny jest obecnie inny rodzaj powiększenia, tzw. powiększenie cyfrowe.

Ostrość. Ustawienie obiektywu, które zapewnia uzyskanie ostrego odwzorowania fotografowanego obiektu na matrycy lub kliszy filmowej.

Oświetlenie stałe. Przeciwieństwo oświetlenia lampą błyskową, czyli fleszem. Lampa na biurku, neony sklepów, słońce — to wszystko jest oświetlenie stałe.

P-Z

Passe-partout. Arkusz kartonu z wycięciem pośrodku, nakładany na zdjęcie przed włożeniem go w oszkloną ramkę. Nie pozwala szkłu dotykać powierzchni fotografii i tworzy efektowne obramowanie wokół zdjęcia, poprawiając jego wygląd. Photoshop Elements. Tańsza i łatwiejsza w obsłudze wersja programu Photoshop, przeznaczona do amatorskiego użytku.

Plaster miodu. Rodzaj filtra do studyjnych lamp błyskowych, przeznaczony do uzyskiwania ściśle ukierunkowanego światła. Jego nazwa pochodzi od kształtu oczek siatki.

Płaszczyzna ostrości. Wyobrażona płaszczyzna, na której wszystkie punkty są idealnie wyostrzone przy danym ustawieniu ogniskowej.

Postprodukcja. Wszystko to, co dzieje się z obrazem po zamknięciu przesłony; obejmuje wstępną obróbkę dokonywaną w aparacie, „cyfrową ciemnię” i druk.

Przejściówka. Adapter, czyli pierścień z gwintem, który pozwala nakładać na obiektyw od przodu filtry lub inne akcesoria.

Przelicznik rozmiaru matrycy (lub ekwiwalent ogniskowej) (ang. crop factor). Ponieważ matryce aparatów cyfrowych nie są na ogół tak rozległe, jak klatka filmu 35 mm, obiektywy wykonane dla tradycyjnych lustrzanek zmieniają parametry, gdy użyjemy ich w cyfrowej lustrzance jednoobiektywowej. Wydaje się, że fotografowany obraz został przycięty, stąd angielska nazwa crop factor.

Przetwornik obrazu (lub matryca). Układ elementów światłoczułych, które zamieniają docierające do nich światło na impulsy elektryczne. W aparatach cyfrowych zastępuje film.

Przysłona (lub przesłona). Termin ten odnosi się do rozmiaru otworu, który wpuszcza światło przechodzące przez soczewki obiektywu do wnętrza aparatu. Za każdym razem, gdy mowa o liczbie przysłony (na przykład f/1,0, f/1,4, f/2,0), tak naprawdę chodzi o wielkość szczeliny przysłony.

RAW. Bezstratny format zapisu danych (podobnie jak TIFF). Inaczej niż pozostałe formaty zapisu obrazów, RAW przechowuje wszystkie dane zarejestrowane przez matrycę aparatu, co oznacza, że przy obróbce zdjęcia w „cyfrowej ciemni” masz do dyspozycji o wiele więcej informacji. Nie możesz jednak edytować bezpośrednio pliku RAW; trzeba go najpierw przekonwertować do innego formatu, zwykle JPEG lub TIFF.

Reguła jednej trzeciej (lub złoty podział). Teoria estetyczna, według której najważniejsze elementy obrazu powinny znaleźć się na wyobrażonych liniach, dzielących obraz na trzy części w poziomie i trzy części w pionie, tworzących dziewięć równych pól.

Retusz. W pracy nad obrazem pochodzącym z aparatu cyfrowego retuszem nazywany jest taki rodzaj komputerowej edycji, który dotyczy tylko części powierzchni obrazu (np. malowanie pędzlem lub innym narzędziem). Nie jest natomiast retuszem np. edycja obrazu za pomocą filtra, bo filtry generalnie stosowane są w całym obrazie.

Ręczne nastawianie ostrości. Nastawianie ostrości przez pokręcanie pierścieniem ostrości na obiektywie lub przesuwanie całego aparatu bliżej lub dalej fotografowanego obiektu. Przeciwieństwo automatycznego ustawiania ostrości.

RGB (od: Red, Green, Blue). Skrót oznaczający „czerwony, zielony, niebieski”, czyli trzy kanały koloru obrazu pochodzącego z aparatu cyfrowego. Często mówi się o obrazach zapisanych w systemie RGB lub w przestrzeni kolorów RGB.

Rozproszone światło. W odróżnieniu od światła kierunkowego, światło rozproszone wydaje się padać z wielu kierunków naraz. Przykładem światła rozproszonego może być światło dzienne przy zachmurzonym niebie.

Szara karta. Kawałek plastiku lub kartonu dokładnie w kolorze 18-procentowej, neutralnej szarości. Ułatwia dokonanie pomiaru światła i określenie balansu bieli.

Szum. Zanieczyszczenia cyfrowego obrazu w formie drobnych, losowo rozrzuconych, różnokolorowych kropek. Najczęściej spotyka się je w zdjęciach wykonywanych z wysoką czułością matrycy (ISO) i długim czasem otwarcia przesłony.

Szyna do ustawiania ostrości. Służy do precyzyjnego przemieszczania aparatu na statywie.

Średnioformatowe aparaty. Tradycyjne aparaty fotograficzne, wykorzystujące negatywy szersze niż 35 mm.

Telekonwerter. Urządzenie montowane w lustrzance między obiektywem a korpusem aparatu, zwiększające długość ogniskowej. Obiektyw 100 mm z telekonwerterem 2x staje się obiektywem 200 mm.

TIFF (od: Tagged Image File Format). Bezstratny format pliku (z rozszerzeniem .tiff lub .tif), przeznaczony do zapisywania obrazów. TIFF zachowuje wszystkie informacje obrazu, plik jest zawsze większy niż w przypadku stosowania formatu JPEG. Możesz jednak otwierać i zapisywać obraz nieograniczoną liczbę razy bez ryzyka utraty jego jakości.

Tryb makro. Przycisk na kompaktowym aparacie cyfrowym, który pozwala przejść do ustawiania ostrości na małą odległość.

Tryptyk. Sposób prezentowania fotografii, polegający na umieszczeniu trzech zdjęć w jednej oprawie.

Tylne oświetlenie. Typ oświetlenia, w którym fotografowany obiekt znajduje się między źródłem światła a obiektywem.

Warstwy. Potężne narzędzie komputerowej edycji obrazu. Dzięki warstwom możesz oddzielić poszczególne elementy zdjęcia i dowolnie je nakładać.

Winietowanie. Zabieg artystyczny stosowany przy fotografowaniu lub obróbce zdjęć. Winietowanie pojawia się, gdy filtry lub inne nakładki przesłaniają światło, tak że narożniki obrazu są przyciemnione. Jeśli chcesz uniknąć winietowania, zastosuj adapter typu step-up i filtr w większym rozmiarze.

Złota godzina. Pierwsza godzina po wschodzie słońca lub ostatnia przed jego zachodem, zwana tak z powodu specyficznej złocistej barwy światła. Świetny czas na robienie zdjęć.

Źródło: Macro Photography Photo Workshop