Matteuccia orientalis / Pentarhizidium orientale
pióropusznik wschodni

Ta dystyngowana paproć, której epitet gatunkowy 'orientalis' oznacza ' pochodząca ze wschodu', spotykana jest na stanowiskach naturalnych w Korei, Japonii, Chinach, wschodnich krańcach Rosji i kilku innych krajach Dalekiego Wschodu. Tworząc spore skupiska, porasta tam głownie lasy o kwaśnym i wilgotnym podłożu . Jak widać na załączonej poniżej mapce, pióropusznik ten nie występuje w żadnej innej części kuli ziemskiej.


źródło mapy: discoverlife.org

Jak wiele innych paproci, także i pióropusznik wschodni opisywany był pod kilkomi nazwami i klasyfikowany na różny sposób: jako Onoclea orientalis , Pteris orientalis, Struthiopteris orientalis, czy Pentarhizidium orientale . Co ciekawe...Tę ostatnią nazwę nadał jej w 1928 r, japoński botanik i badacz Bunzō Hayata, profesor Cesarskiego Uniwersytetu w Tokyo (Imperial University of Tokyo) i trzeci dyrektor Research Botanical Gardens. Przez lata, najczęściej stosowaną na świecie była Matteuccia orientalis i nagle, w wyniku badań filogenetycznych, okazało się, iż żyjący na przełomie XIX/XX wieku Hayata, miał rację - paproć została uznana za Pentarhizidium . Postanowiono więc ją i hybrydę Pentarhizidium intermedium przenieść do nowego rodzaju w obrębie rodziny onokleowatych (Onoclea), gdzie są jedynymi przedstawicielami. W obiegowym nazewnictwie funkcjonuje jednak nadal przede wszystkim, jako Matteuccia orientalis.

Paproć ta tworzy duże, bo sięgające wysokością do około 100 cm, rozłożyste i dystyngowane kępy, złożone z pojedynczopierzastych, rozkładających się niemal poziomo na boki i przewieszających frondów -trotofili i niższych, wyrastających z centrum kępy, liści zarodnionośnych, czyli sporofili. Wynika z tego, iż jest jedną z paproci o dwupostaciowych liściach, jak onoklee, czy długosze. Zielone, wyższe liście mają za zadanie zaopatrywać roślinę w substancje odżywcze (pełnię role asymilacyjną) i wraz z nadejściem zimy, zamierają. Sporofile , które na początku również są zielone a w miarę dojrzewania, brązowieją, są liśćmi nasiennymi i ich rolą jest wytwarzanie zarodników.

Wysokość, jak i odporność na mrozy pióropusznika orientalnego, to następna zagadka. W źródłach można spotkać bardzo skrajne liczby - od 45 cm do...120 cm. Takie dane podaje w swojej książce 'Ecyclopedia of Garden Ferns' Sue Olsen. Przeważnie jednak, znaleźć możemy wysokość tej paproci określaną na 60, 80 cm. Na własne oczy widzieliśmy jednak w Arboretum w Wojsławicach, wspaniały egzemplarz Matteuccia orientalis, który mierzył na pewno 100 cm.

Odporność na niskie temperatury jest określana różnie- Sue Olsen podaje optymistycznie, iż uprawiana może być w strefach 5 do 8. W innych źródłach czytamy, iż wytrzymuje mrozy do -18C, -20C... Właściciel pewnej szkółki na Wyspach Brytyjskich, po przejściu zimy stulecia, gorąco polecał ta paproć, jak bardzo, bardzo odporną, bo nie wymarzła przy...-15C, co było dla niego zaskoczeniem. Sięgnę więc do swojego doświadczenia - uprawiam tę paproć od kilku lat i nie zauważyłam, żeby ucierpiała od mrozów, mimo, iż każdej zimy odnotowuję temperatury nocne -25C. Fakt, solidnie jest zabezpieczana gałęziami świerkowymi, zazwyczaj pod koniec grudnia...chyba,ze wcześniej spodziewam się solidnych mrozów.

Chcąc uprawiać tę architektoniczną paproć w swoim ogrodzie, powinniśmy stworzyć jej warunki zbliżone do naturalnych - półcieniste miejsce z kwaśną, bogatą w próchnicę glebie o sporej wilgotności. Niektórzy hodowcy polecają ziemię ciężką, gliniastą z tendencją do tworzenia się niemal bagna. Oczywiście zimą, gdy pióropusznik wschodni zamiera, nie powinien stać w wodzie, bo może to spowodować jego wygnicie.







.



.

Wspomniany w opisie okaz pióropusznika wschodniego (Matteuccia orientalis) w Arboretum w Wojsławicach.




.

Węższe i inaczej zbudowane sporofile pióropusznika wschodniego, wyrastają ze środka kępy. Są sporo niższe, niż liście asymilacyjne




fot.15.08.2017r

Tak w temacie wielkości tej paproci...Poszukując wiarygodnych informacji do opisu, trafiłam na stronę 'Sachalin i Kuryle', rosyjskiej biolog, Eleny Markiełownej Egorowej. Przez 11 lat lat pracowała w sachalińskim instytucie badawczym, gdzie zajmowała się pracami nad florą Dalekiego Wschodu. Wśród setek fascynujących zdjęć, znalazłam jedno, które mnie zaskoczyło i powaliło na kolana! Przedstawia ono kobietę stojąca przy Matteucci orientalis a w zasadzie...pod nią. Tak olbrzymich rozmiarów jest ta paproć, że gdybym nie wiedziała, z jak poważną osobą mam do czynienia, pomyślałabym, że to jakiś żarcik.

Napisałam w tej sprawie do pani Eleny, prosząc, by pozwoliła udostępnić zdjęcie na naszym forum, w celach niekomercyjnych . Z niecierpliwością czekam na odpowiedź.
.

Moje Pentarhizidium orientale (Pióropusznik wschodni) również wypuścił liście zarodnionośne.

Młoda roślinka, kupiona wczesną wiosną, tego roku .Lato spędziła w 'poczekalni', pod cieniówką.
Dziś otrzymała docelowe, wilgotne, przepuszczalne stanowisko, pod Błotnią leśną. Drewko jeszcze nie za duże, więc może nie robić zbyt dużo cienia w przyszłym sezonie. Jak mój Pióropusznik będzie narzekał to mu zrobię tymczasowy cień z siatki cieniującej
Na zimę planuję okryć stroiszem jodłowym.

Zdj.dziś16.10.2017

Basiu, widzę, że choć to młoda roślina, ma już kilka sporofili, czyli liści zarodnionośnych

Pollu bardzo się cieszę z tego powodu
Właściwie to od zakupu długo nie wypuszczała nowych liści, nawet trochę się martwiłam, aż w końcu doczekałam się i to od razu sporofili
Wydaje mi się, że poszła w tym sezonie bardziej w dół, bo system korzeniowy miała tak rozbudowany, że musiałam rozciąć doniczkę, aby ją uwolnić

Matteuccia orientalis / Pentarhizidium orientale nie jest paprocią odporną na jesień. Podobnie, jak pióropusznik strusi, czy wietlice, traci w październiku urok i udaje się na odpoczynek...do przyszłego sezonu!


fot.24.10.2017r
.

Brązowe, dojrzałe sporofile (liście zarodnionośne) pióropusznika wschodniego/ foto z 04.11.2017r









.

Mrozoodporność Pentarhizidium orientale jest sporą zagadką. U mnie kilka lat temu przemarzł, ale nigdy nie był okrywany. Nowy egzemplarz nakrywam gałęziami z iglaków.

Nie okrywałam na zimę, ale stanowisko ma zaciszne, a zima u mnie była śnieżna i raczej łagodna

Zdj.31.05.2015

Pentarhizidium orientale ...ciężko wymówić a co dopiero przyswoić sobie nową nazwę pióropusznika wschodniego

Mój został kilka tygodni temu przeniesiony na nowy stok paprociowy i (chyba) skutkiem tego , przyhamował w rozwoju. Dopiero wczoraj zauważyłam nowy rozwijający się liść


fot.10.06.2018r
.

OB w Wojsławicach 10.05.2018

U T.M. w Kielcach 24.07.2018



Widać już liście zarodnionośne

Pentarhizidium orientale pokazuje kolejne sporofile w kształcie bacika


fot.18.08.2018r
.

Chyba nie mogła się zdecydować czy postawić na zarodniki czy zwykły liścior?

Moja w tym sezonie wypuściła sporą ilość sporofili, ale martwią mnie liście, które nabierały prawie czarnego koloru /zdj.09.09.2018/
po pewnym czasie całe robiły się czarne

Wszystkie kuzynki onoklei tak mają - tak reagują na chłód jesieni. Nie martw się, wiosną wyjdzie, jak ta lala. Tylko troszkę zabezpiecz kłącze przed mrozami.

Jedna z wcześniej startujących w tym roku paproci . Jeżeli nie przytrafią się większe przymrozki to sądząc po wielkości pastorałów powinna w tym roku osiągnąć spore rozmiary





Na zachętę dostała granulowany obornik

Tak jak się zapowiadało Pentarhizidium orientale , w tym roku wyjątkowo dorodne