Mniszek lekarski (Taraxacum officinale Wiggers) zwany popularnie mleczem wcale mleczem nie jest, ponieważ mlecz (Sonchus L.) to inny rodzaj.
Mniszek lekarski jest rośliną wieloletnią i należy do rodziny astrowatych (dawniej złożonych). Od dawna wykorzystywany w lecznictwie ludowym.
Surowcami leczniczymi są: kwiat, korzeń mniszka i całe ziele mniszka z korzeniami.
Koszyczki kwiatowe zrywa się bez szypułki podczas kwitnienia przez cały okres wegetacyjny. Korzenie zbiera się jesienią ze starszych roślin. Całe ziele mniszka ścina się wczesną wiosną, gdy koszyczki kwiatowe są jeszcze w pąkach. Wszystkie rodzaje surowca można suszyć w piekarniku w temperaturze 30°C.
Mniszek zawiera m.in.: laktony seskwiterpenowe, trójterpeny, karotenoidy (w tym luteinę), fitosterole, inulinę, fruktozę, kwasy fenolowe, pektyny, gumy, żywice, kumaryny, flawonoidy.
Białym sokiem mlecznym można leczyć brodawki i kurzajki. Kwiat pobudza czynności żołądka, działa wzmacniająco i żółciopędnie. Napar z kwiatów stosuje się w zapaleniu przydatków, wspomaganiu pracy jajników, krwawieniach macicznych i zaburzeniach miesiączkowania, upławach, przy niskiej płodności.
Całe ziele mniszka działa żółciopędnie, oczyszczająco, przeciwcukrzycowo, poprawia przemianę materii, wzmacnia naczynia krwionośne, poprawia prace wątroby i żołądka, stosować je można w kamicy żółciowej, puchlinie wodnej, nerwicy żołądka, biegunkach i krwawieniach wewnętrznych.
Korzeń mniszka również działa żółciopędnie i oczyszczająco, poprawia przemianę materii i pobudza czynności żołądka. Odwar z korzenia mniszka stosuje się w chorobach dróg moczowych i żółciowych, w żółtaczce, niestrawności, zaparciach, trudności w oddawaniu moczu, miażdżycy, wysypkach i trądziku.
Mniszek lekarski wchodzi w skład wielu gotowych preparatów dostępnych w aptece.

I moje sprawdzone receptury:
Napar z kwiatów mniszka: 1 łyżeczkę suszonych, rozdrobnionych kwiatów zalać 150 ml. wrzątku, trzymać pod przykryciem 15 minut, przecedzić, stosować 2 razy dziennie po pół szklanki przy przeziębieniach, chorobach dróg moczowych i żółciowych.
Wino z kwiatów mniszka: 250 g kwiatów, 1 kg cukru, 2 litry przegotowanej i ostudzonej wody, 5 dekagramów drożdży winnych, wszystko umieścić w balonie lub fermentatorze, trzymać w ciemnym miejscu aż kwiaty opadną na dno, zlać do butelek i przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu. Stosować jak napar 2 razy dziennie po pół kieliszka do wina.
Odwar z korzenia mniszka: 1 łyżkę suszonego i rozdrobnionego korzenia zalać szklanką wody, gotować po przykryciem na wolnym ogniu przez 10 minut, odstawić na 15min, pić w 2-3 porcjach ok. 30 min przed posiłkiem dla poprawy łaknienia lub 30 minut po posiłku dla poprawy trawienia i usunięcia wzdęć.
Nie zaleca się podawać preparatów z mniszka kobietom w ciąży i matkom karmiącym.

Ważna informacja
Jakiś czas temu pojawiły się doniesienia szwajcarskich autorów o występujących czasem działaniach niepożądanych. Wobec tego obecnie nie zaleca się podawania preparatów z mniszka przy infekcjach wirusowych (np. przy wirusowym zapaleniu wątroby, AIDS) i przy chorobach nowotworowych.