Niecierpek (Impatiens L.) – rodzaj roślin zielnych jednorocznych lub bylin z rodziny niecierpkowatych. W Polsce rodzimy jest tylko jeden gatunek niecierpek pospolity (Impatiens noli-tangere L.), a kilka gatunków rozprzestrzenia się jako rośliny inwazyjne. Często spotykany jest niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora DC.) i coraz częściej spotyka się niecierpka gruczołowatego (Impatiens glandulifera Royle). Rośliny z tego rodzaju zasiedlają lasy, łąki, brzegi rzek, nieużytki.
Niecierpki cechują się autochorią czyli samoistnie rozsiewają się. Wyrzucają nasiona z dojrzałych owoców na odległość do kilku metrów. Rozsiewanie nasion ułatwiają bodźce mechaniczne. Dojrzałe torebki pękają pod wpływem dotyku lub podmuchu wiatru. W wielu językach nazwa tej rośliny związana jest z niecierpliwością (polska niecierpek, łacińska i angielska impatiens) lub niechęcią do dotyku (noli-tangere – łacińska noli me tangere, angielska touch-me-not – "nie dotykaj mnie").
Wszystkie spotykane u nas gatunki są lecznicze. Surowcami leczniczymi są ziele i owoc niecierpka. Należy je zbierać w okresie kwitnienia i owocowania. Suszyć w cieniu i w przewiewnym miejscu. Niecierpki zawierają m.in. żywice, flawonoidy, kwasy, olejek eteryczny, alkohol cerylowy, barwniki. Kwas alfa-parynarowy jest cytotoksyczny wobec komórek nowotworowych, mi.in. białaczki. Jak podaje Różański preparaty z niecierpka wykazują działanie: przeciwzapalne, moczopędne, rozkurczowe, hamujące autoagresję immunologiczną, przeciwłuszczycowe, przeciwko toczniowe, przeciwreumatyczne, przeciwko atopowemu zapaleniu skóry, przeciwtrądzikowe, antyandrogenne, hipoglikemiczne, przeciwmiażdżycowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybowe (układowe), przeciwalergiczne, lekko rozwalniające, ochronne na miąższ wątroby, nerek i serce, przeciwnowotworowe. Wodno-alkoholowe wyciągi z owoców i ziela z owocami hamują stany zapalne i przerost gruczołu krokowego, hamują reakcje autoimmunologiczne. Wzmagają regeneracje tkanek. Hamują stany zapalne w skórze, w układzie rozrodczym, moczowym i pokarmowym. Wspomagają procesy odtruwania. Regulują przemianę materii. Mają wpływ przeciwskurczowy. Łagodzą objawy alergii, reumatyzmu i trądzików. Hamują łysienie androgenne. Pobudzają wydzielanie żółci. Obniżają poziom glukozy, cholesterolu i kwasu moczowego we krwi. Chronią wątrobę, nerki i serce przed stłuszczeniem. Wyciąg alkoholowy i olej z owoców niecierpka pielęgnuje i chroni skórę zapalnie zmienioną. Zapobiega wysychaniu skóry. Likwiduje zmiany ropne i łuszczycowe skóry. Płukanki w naparze z ziela z owocami wzmacniają włosy i blokują wpływ androgenów na cebulki włosowe. Nalewka na owocach leczy trądzik. Okłady z naparu na oczy leczą stany zapalne i alergiczne spojówek. Napar z kwiatów żółtych i nalewka z kwiatów żółtych niecierpków wcierane we włosy nadają siwym i jasnym włosom złocisty odcień.

Parę sprawdzonych receptur:
Nalewka z nasion niecierpka: 100 g świeżych lub suszonych owoców niecierpka rozetrzeć w moździerzu, zalać 300 ml ciepłego alkoholu 40%, przechowywać w temperaturze pokojowej, w ciemnym miejscu przez 14 dni, przefiltrować. Stosować doustnie 2 razy dziennie po 5-10 ml. Można dodawać do mleka lub chłodnej herbaty i kawy. Zewnętrznie przemywać zmiany skórne 3 razy dziennie. Dla zahamowania łysienia i pobudzenia regeneracji włosów należy wcierać nalewkę we włosy 1 raz w tygodniu po umyciu. W przypadku chorób autoimmunologicznych i stanów zapalnych gruczołu krokowego stosować przez kwartał.
Napar niecierpkowy: 1 łyżkę świeżego lub suszonego rozdrobnionego ziela (z kwiatami i owocami) zalać 1 szklanką wrzącej wody lub gotującego się mleka, parzyć pod przykryciem przez 20-30 minut, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 200 ml. Napar można podawać dzieciom od 2 roku życia 2-3 razy dziennie po łyżce stołowej. Napar można stosować do płukanek i okładów na oczy i skórę.
Macerat niecierpkowy: 100 g świeżego ziela lub owoców zblendować lub rozetrzeć w moździerzu, zalać 200 ml ciepłej wody i 100 ml ciepłego 40% alkoholu, odstawić pod przykryciem na 8 godzin, przecedzić. Pić 2 razy dziennie po 10-15 ml. Macerat można zamrozić w woreczkach do lodu i stosować przez 14 dni, 2 razy dziennie po małej kostce.

I jeszcze parę informacji o niecierpku.
Stosuję roztarte i zgniecione pędy niecierpka do smarowania jego sokiem miejsc poparzonych pokrzywą, otarć skóry czy drobnych oparzeń. Polecam do jedzenia nasiona niecierpka, które mają delikatnie orzechowy smak. Można je dodawać do sałatek, twarogu i mięs. Osobom, które używają wytłaczarek do oleju proponuje zrobić olej z nasion niecierpka i zażywać go po 1 łyżce 1 raz dziennie na czczo, a z pozostałych wytłoczek można zrobić domową chałwę.
Szczególnie polecam mieszankę z suszonych ziół z niecierpkiem w składzie, która działa przeciwzapalnie i antyandrogennie: ziele niecierpka 50 g, kłącze pokrzywy 50 g, liść szałwii 50 g, ziele wierzbówki kiprzycy 50 g. Wszystkie składniki mieszanki można zebrać i wysuszyć lub kupić w sklepie zielarskim. Zioła razem wymieszać i przechowywać w szczelnym szklanym pojemniku. 1 łyżkę mieszanki zalać 1 szklanką gotującego się mleka. Odstawić na parę minut pod przykryciem. Można dodać łyżkę miodu lub soku malinowego albo aroniowego. Pić 2 razy dziennie, rano na czczo i wieczorem przed snem. Stosować w przeroście gruczołu krokowego i w związanych z tym zaburzeniach oddawania moczu, przy nadmiernym wydzielaniu androgenów u kobiet, trądziku sterydowym, androgennym, w okresie menopauzy. Stosować przynajmniej przez kwartał. Później pić raz dziennie przed snem. Dla osób nietolerujących mleka można zastępczo zalewać zioła wrzącą wodą, lecz napar z mleka daje lepsze efekty.