Sosna limba
Pinus cembra


– gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych. Występuje w górach centralnej Europy na obszarze Alp i Karpat (Tatry, Karpaty Wschodnie i Południowe). Rośnie w borach z udziałem modrzewia europejskiego najczęściej na wysokościach w przedziale 1400–2500 m n.p.m. Jest to drzewo wolno rosnące i długowieczne, bardzo odporne na niskie temperatury, wiatry i szkodniki. Drewno limby było dawniej wszechstronnie użytkowane, nasiona zaś, zwane orzeszkami, były wykorzystywane jako jadalne i lecznicze. Z pędów i żywicy destylowano olej limbowy. Ze względu na intensywną wycinkę drzew, zasięg gatunku uległ w przeszłości znacznemu zmniejszeniu. W niektórych krajach limba podlega prawnej ochronie gatunkowej (m.in. w Polsce), a jej siedliska chronione są w parkach narodowych i obszarach Natura 2000. Limba należy do gatunków raczej rzadko uprawianych poza naturalnym zasięgiem, głównie z powodu trudności ze zdobyciem nasion oraz wolnego wzrostu.


Morfologia

Pokrój
Korona drzewa regularna i gęsta, początkowo stożkowata, z wiekiem staje się cylindryczna (do spłaszczonej lub kolumnowej, zwłaszcza w warunkach wysokogórskich). W niższych położeniach i poza górami korona jest zwykle walcowatojajowata lub jajowata. Konary sięgają często niemal do ziemi (słabo się oczyszcza). Końce gałęzi i gałęzie w górnej części korony są wyraźnie wygięte ku górze, w środkowej części korony konary są rozpostarte poziomo, a w części dolnej nieco przewisają. Na granicy śniegu limba może tworzyć formy karłowate, o koronie silnie zniekształconej, nierzadko z wieloma wierzchołkami („formy kandelabrowe”).

Korzenie
System korzeniowy palowy z silnym korzeniem głównym, ale także z bardzo silnie rosnącymi korzeniami bocznymi.

Pień i pędy
W Alpach pień osiąga średnio 20–23 m wysokości, dorastając do 25, lokalnie 30 m (35 m), a w Karpatach do 10–15 m oraz 1,5 m średnicy. Często jest powykrzywiany u starszych okazów. U młodych drzew kora jest gładka, jasnoszara lub brązowoszara, z wiekiem pojawiają się na niej pęcherze żywiczne, w końcu też podłużne bruzdy z płytszymi pęknięciami poprzecznymi. Nawet u starych drzew kora nigdy nie jest bardzo gruba. Czasem na powierzchni spękana jest płatkowato. Młode gałązki w pierwszym roku są sprężyste i grube (osiągają 5 mm średnicy). Na powierzchni są rdzawo owłosione, z wiekiem włoski ciemnieją i pędy łysieją. Pąki są ożywicowane, jajowatokuliste z ostrym wierzchołkiem, osiągają do 10 mm długości. Łuski ściśle przylegają, są czerwonobrązowe i tylko przy brzegach szare.

Liście
Sztywne, żywozielone i ostro zakończone igły zebrane są w pęczki po 5 na krótkopędach. Osiągają 7–9 cm długości i 1 mm szerokości, na przekroju są trójkątne, na brzegach delikatnie ząbkowane. Pochewki liściowe szybko opadają.

Szyszki
Kwiatostany złożone z kwiatów męskich (szyszki męskie) wyrastają w dolnej części rocznych pędów, wsparte są kilkoma szerokimi łuskami i osiągają 1,5 cm długości. Kwiaty zredukowane są do pręcików ustawionych skrętolegle na osi kwiatostanu. Woreczki pyłkowe są żółte lub czerwone, uwalniają pyłek pękając podłużnie. Szyszki żeńskie początkowo osiągają ok. 1 cm długości, są sinozielone do zielono-purpurowych i osadzone pionowo na krótkich szypułkach. Wyrastają pojedynczo lub po kilka (do 4) obok pąków szczytowych. Wsparte są u nasady kilkoma krótkotrwałymi, zielonymi łuskami na brzegach czerwonawymi i przejrzystymi. Podczas kwitnienia grube łuski nasienne są purpurowofioletowe, na brzegu brązowe i ukryte są za łuskami wspierającymi. Dojrzałe szyszki są jasnobrązowe, jajowate, o długości 5–8 cm i szerokości od 3,5 do 6 cm. Grube łuski nasienne są osadzone na trzpieniu (osi szyszki) i szerokie na ok. 2 cm. Na ich dolnej i górnej powierzchni znajdują się po dwa wgłębienia na nasiona. Brzeg łuski jest wygięty ku szczytowi szyszki. Zwieńczony jest grubą i bruzdowaną tarczką (apofyzą) z żółtawym, odgiętym wyrostkiem na brzegu. Nasiona są duże (od 8 do 12 mm długości i do 8 mm szerokości), jajowate i w przekroju poprzecznym obłotrójkątne. Nasiona pozbawione są skrzydełek (na krawędzi nasiona i łuski nasiennej bywa widoczna sucha błonka stanowiąca szczątkowe skrzydełko). Nasiona są okryte twardą, zdrewniałą skorupą o grubości 1 mm. Ciężar 1000 nasion wynosi od 200 do 250 g.

Źródło: Wikipedia

Sosna limba 'Wolkenstein'
Pinus cembra

Odmiana powstała z czarciej miotły znalezionej w 2002 roku przez austriackiego szkółkarza i kolekcjonera Franza Etzelstorfera w pobliżu przełęczy Selajoch w południowym Tyrolu.
Niezwykła odmiana sosny limby o bardzo umiarkowanym wzroście oscylującym w przedziale 4-6 cm cm na rok. Tworzy dosyć zgrabny, bardzo wąski stożek o gęstym ugałęzieniu.
Igły średniej długości, zielono-niebieskie.

Sosna limba 'Glauca'
Pinus Cembra

Sosna limba 'Maria Flora'
Pinus cembra

Odmiana powstała z czarciej miotły znalezionej w 2004 roku we włoskim Selajoch przez Františka Borovca (Czechy)

Przyjmuje kształt niewielkiego, wąskiego stożka i posiada bardzo gęstą budowę. Igły krótkie, zielono-srebrne.
Przyrost roczny: 2-4 cm.
Wielkość po 10 latach: 40x20 cm.
Stanowisko: słońce, półcień.

Sosna limba David
Pinus cembra

Odmiana powstała z czarciej miotły znalezionej przez Vojtecha Holubca w Dolomitach (Włochy)

Przyjmuje kształt lekko spłaszczonej kuli. Budowa bardzo gęsta. Igły krótkie, zielone, miękkie w dotyku.
Przyrost roczny: 2-3 cm.
Wielkość po 10 latach: 25x30 cm.
Stanowisko: słońce, półcień.

Sosna limba 'Ortler'
Pinus cemba

Odmian o okrągłym, nieco wydłużonym kształcie i bardzo gęstej budowie. Igły niebiesko-zielone.
Wielkość po 10 latach: 30x40 cm.
Stanowisko: słońce, półcień.

Sosna limba 'Horstmann'
Pinus cembra

Tegoroczny nabytek.
Niedawno otrzymał miejscówkę po słonecznej stronie skalniaka.

Zdj.07.10.2018

Sosna limba 'Matterhorn'
Pinus cembra

Interesująca odmiana o długich, niebiesko-zielonych igłach. Wolno przyrasta przybierając kształt wąskiego stożka.
Po 10 latach uprawy osiąga wysokość ok. 0,9 m.

fot. wczesna wiosna 2019

Sosna limba 'Aurea'
Pinus cembra

Odmiana znaleziona i opisana przez Josta Fitschena w Niemczech w 1930 roku

Niewysokie drzewo o pokroju stożkowym , dorastające do 2,5-3 m wysokości i średnicy 1,5-2 m.
Korona gęsto ugałęziona, regularna.
Igły dosyć sztywne, zebrane w pęczkach po pięć, drobno piłkowane, długości 5-10 cm. Szczytowa część igieł żółto zabarwiona, szczególnie intensywnie na młodych przyrostach , dolna cześć zielona.
Najlepiej rośnie na glebach przeciętnych, świeżych, próchnicznych i przepuszczalnych, o odczynie kwaśnym. Stanowisko jasne .





Beata

Moją sosnę kupiłam pod nazwą " Limba" bez nazwy odmiany, niestety sama nie potrafię jej
zidentyfikować.

19.04.2016


19.06.2017



20.02.2018 - (data na obu poniższych zdjęciach jest błędna oczywiście )



25.05.2019


13.06.2019


W drugim roku, z obawy żeby nie poszła za mocno do góry, przycięłam jej wierzchołek, ale
nie przyrasta więcej niż 5 cm roczne.

Nigdzie nie mogę znaleźć informacji jak duża urosnie pinus cembra Liliput, a taką kupiłam sobie w Krzywaczce.
Może Paweł wie......? ))

magdala napisał:
Sosna limba 'Liliput' to wolno rosnąca odmiana, która po 10 latach uprawy ma osiągnąć 0,70 m. wysokości i 0,50 m. szerokości.
Preferuje stanowiska słoneczne i umiarkowanie wilgotną glebę. Nie toleruje gleb wapiennych.

Basiu, ale ona juz teraz ma ze 25 cm, zrobię jej zaraz zdjęcie- wygląda jak mała sadzonka normalnej sosny limby