Świerk pospolity (Picea abies)
– gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (
Pinaceae). Jest to jedyny gatunek świerka występujący naturalnie w Polsce. Rośnie głównie w północno-wschodniej części kraju, na południu Polski, w górach i na pogórzu. Nie występuje w sposób naturalny w centralnej i zachodniej Polsce (tzw. pas bezświerkowy). Zasięg tego gatunku rozciąga się na północy Europy od Norwegii do Rosji, występuje także w Alpach, Sudetach, Karpatach oraz na Bałkanach. Na wschodzie sięga Uralu, gdzie stopniowo wypiera go świerk syberyjski (
Picea obovata). Północna granica występowania przebiega w Norwegii (70°N).
Na niektórych obszarach Ameryki Północnej świerk pospolity zadomowił się, jednak nie jest na tyle ekspansywny, aby został uznany za gatunek inwazyjny.
Podawane jest, że w polskich Tatrach zasięg pionowy świerka to ok. 1570 m n.p.m., ale karłowate osobniki stwierdzane są wyżej w kilku miejscach – do wysokości ok. 2010 m n.p.m.
Morfologia
Pokrój
Korona smukła, stożkowata. Dolne konary z wiekiem zwieszają się, górne pozostają w większości poziomo.
Pień
Osiąga wysokość 40–50 m (w Polsce maksymalnie niespełna 52 m, natomiast w Europie wysokość świerków dochodzi do ponad 60 m), średnica pnia do 1,5 m. Kora czerwonobrązowa lub szarobrązowa, początkowo gładka, z wiekiem łuskowata.
Drewno
O przyjemnym, jasnożółtawym zabarwieniu, miękkie.
Liście
Krótkie (1–3 cm), zaostrzone igły o kwadratowym przekroju poprzecznym. Ułożone równomiernie na gałęziach. Utrzymują się na gałązkach przez 5-7 lat.
Kwiaty
Drzewo jednopienne, kwitnie wiosną. Kwiaty żeńskie czerwonofioletowe, szyszeczkowate, długości 2 cm, wyrastają pionowo na końcach pędów. Kwiaty męskie to podłużne kotki, żółte, długości 1–1,5 cm, zwisają blisko końca pędu.
Szyszki
Długie (10–15 cm), gładkie i zwisające. Początkowo zielone, później jasnobrązowe. Opadają w całości. Nasiona brązowe lub czarne o długości 2-5 mm posiadają podłużne skrzydełka długości 1-2 cm. Nasiona świerka stanowią istotne źródło pożywienia wielu ptaków i mniejszych zwierząt leśnych, w tym dzięciołów, wiewiórek i ryjówek.
Korzeń
Wyróżnia się wyjątkowo płytkim i rozległym systemem korzeniowym (tzw. system talerzowy), wskutek czego jest podatny na wywroty (wiatrowały).
Ekologia
W górach bory świerkowe tworzą piętro regla górnego (piętro górskie wyższe) występując na obszarach do 2200 m n.p.m. W tajdze tworzy lasy mieszane z brzozą i sosną. Szkodzą mu przymrozki, susze, upały i silny wiatr. Świerk ma większe wymagania glebowe, aniżeli sosna. Lepiej rośnie na glebach gliniasto-piaszczystych i piaszczysto-gliniastych. Preferuje luźne, świeże, wilgotne gleby gliniaste. Wymaga większej wilgotności gleby i powietrza. Wrażliwy na przymrozki. Mało odporny na działanie wiatru, ze względu na płytko rozwijający się system korzeniowy oraz gęstą koronę, najczęściej o dużej średnicy, która zwiększa możliwość wywrotów. Niebezpieczeństwo to wzrasta szczególnie przy nagłym odsłonięciu drzewostanu lub jego szybkim i silnym przerzedzeniu. Świerk dobrze znosi ocienienie – jest gatunkiem cienioznośnym.
Drzewostany świerkowe są cieniste, pod okapem świerków jest niższa temperatura aniżeli w otoczeniu oraz większa wilgotność powietrza. Słabsze są też prądy powietrza, odkłada się więcej ściółki, a do gleby dochodzi mniej opadów, których znaczny procent jest zatrzymywany w koronach drzew. Świerki mają tendencję do zakwaszania gleb, na których rosną.
Źródło: Wikipedia
Odmiany świerka pospolitego przedstawione w tym wątku