Paprocie, to nieco niszowa grupa roślin w naszych ogrodach . W Polsce , gdzie istnieją dogodne warunki klimatyczne do ich uprawy, nie ma na nie mody . Może warto więc zastanowić się, czy nie tracimy czegoś , omijając w nasadzeniach te urokliwe rośliny?

Ich piękno doceniali już starożytni, zaś swoje prawdziwe 5 minut przeżyły w epoce wiktoriańskiej w Anglii. Od tamtego czasu ich sława nieco przybladła, choć i dziś wielbiciele 'ptasich skrzydeł', jak celnie określali paprocie Grecy, poszerzają kolekcje i walczą o co lepsze kąski: nowe i rzadkie odmiany.

Wiktoriańscy pteridomaniacy zbierający paprocie ("Gathering Ferns" z 'The Illustrated London News', VII.1871)


źródło: wolne zasoby Wikipedii

Paprocie uważane są często za 'margines' roślin ozdobnych a obciążone złą sławą wszędobylskich, ekspansywnych pióropuszników ( Matteuccia) nie są chętnie wprowadzane do ogrodów.... Szkoda , bo mają wiele walorów a przez to i zastosowań , dodatkowo można tak dobrać ich gatunki i odmiany, że prawie każde w miejsce w ogrodzie może spełniać ich wymagania .



Prócz paproci lubiących mroczne i wilgotne zakątki nad stawami,oczkami wodnymi, czy strumieniami, są gatunki, które dobrze czują się na stanowiskach bardziej słonecznych i suchych . Te mogą być wykorzystywane do urozmaicenia skalniaków a widok paproci wychylających się spomiędzy kamieni jest naprawdę wart zobaczenia i... uzyskania .



Zazwyczaj ,paprocie nie mają wielkich wymagań glebowych , są odporne na wrogie działania ślimaków i innych szkodników, ich sezon wegetacyjny jest przedłużony - gdy inne rośliny zamierają,one są w pełni rozwoju. Na zdjęciu widać paprotkę \malahatense' i zasypiajacą na zimę hostę



Mniejsze paprocie typu okrywowego stanowią dobre 'poszycie' dla wyższych roślin, zaś paprociowe 'średniaki' i wielkoludy stanowią niezłe tło i uzupełnienie dla innych roślin np. host,rutewek , kokoryczek ,czy żurawek. Mnogość barw, rozmiarów, faktur i kształtów liści, oraz całych roślin , to niezaprzeczalna mocna strona paproci, które dopiero przy bliższym poznaniu , 'wgryzieniu się w temat', pokazują swoją urodę i różnorodność.




Te walory paproci doceniają ogrodnicy i fachowcy na całym świecie , wyróżniając je wieloma prestiżowymi nagrodami.

W USA uhonorowano tytułem Plant of the Year '2004 ('Roslina Roku 2004') przez North American Perennial Plant Association Athyrium niponicum 'Pictum'( Wielica japońska 'Metalicum' ). Była i jest do tej pory pierwszą paprocią, która została obdarzona tym tytułem

Natomiast na Wyspach Brytyjskich , gdzie ogrodnictwo sięgnęło szczytów Parnasu, paprocie są i powszechnie doceniane i często wykorzystywane , szczególnie w 'cienistych' kompozycjach ogrodowych . Wiele z nich wyróżniono prestiżową nagrodą Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego (Royal Horticultural Society) Award of Garden Merit (AGM).... A kto, jak kto,ale Anglicy znają się na roślinach i ogrodnictwie.

W 140-to stronicowym spisie roślin , które uznano za szczególnie cenne - AHM (nagroda za szczególne walory zdobnicze w ogrodnictwie) - znajdujemy wiele gatunków i odmian, które z powodzeniem mogą być uprawiane i w naszych warunkach klimatycznych . Oto niektóre z nich ( w nawiasie rok wyróżnienia ,obok 'hard"-odporność *** ):

1997 H4 Adiantum aleuticum
1997 H4 Adiantum aleuticum ‘Subpumilum’
1997 H3 Adiantum × mairisii
1993 H4 Adiantum pedatum L.
1997 H2 Adiantum raddianum
1997 H2 Adiantum raddianum ‘Brilliantelse’
1997 H2 Adiantum raddianum ‘Fritz Lüthi’
1993 H1 Adiantum raddianum ‘Kensington Gem’
2002 H1 Adiantum tenerum ‘Farleyense’
1993 H4 Adiantum venustum

1993 H1-2 Asplenium × lucrosum
1993 H1 Asplenium nidus
1993 H4 Asplenium scolopendrium
1997 H4 Asplenium scolopendrium (Crispum Group) ‘Crispum Bolton’s Nobile’
1997 H4 Asplenium scolopendrium ‘Kaye’s Lacerated’
1997 H4 Asplenium trichomanes

1993 H4 Athyrium filix-femina
1997 H4 Athyrium filix-femina ‘Frizelliae’
1997 H4 Athyrium filix-femina ‘Vernoniae’
1993 H3 Athyrium niponicum var. pictum
1997 H4 Athyrium otophorum

2002 H1 Blechnum brasiliense
1997 H3 Blechnum chilense
1997 H4 Blechnum penna-marina
1993 H4 Blechnum spicant
1993 H1 Blechnum tabulare (Thunb.) Kuhn

1993 H3 Cyrtomium falcatum
1997 H4 Cyrtomium fortunei

1993 H4 Dryopteris affinis
1997 H4 Dryopteris affinis ‘Crispa Gracilis’
1997 H4 Dryopteris affinis ‘Cristata’
1997 H4 Dryopteris affinis ‘Cristata Angustata’
1997 H4 Dryopteris affinis (Polydactyla Group) ‘Polydactyla Mapplebeck’
1997 H4 Dryopteris cycadina
1997 H4 Dryopteris dilatata
1997 H4 Dryopteris dilatata ‘Crispa Whiteside’
1997 H4 Dryopteris dilatata ‘Lepidota Cristata’
1993 H4 Dryopteris erythrosora
1993 H4 Dryopteris erythrosora var. prolifica
1993 H4 Dryopteris filix-mas
1997 H4 Dryopteris filix-mas ‘Cristata’
1997 H4 Dryopteris filix-mas ‘Grandiceps Wills’
1993 H4 Dryopteris wallichiana

1993 H4 Gymnocarpium dryopteris
1997 H4 Gymnocarpium dryopteris ‘Plumosum’

1993 H4 Matteuccia struthiopteris

1993 H4 Onoclea sensibilis

1997 H4 Osmunda cinnamomea
1997 H4 Osmunda claytoniana
1993 H4 Osmunda regalis
1997 H4 Osmunda regalis ‘Cristata’

1997 H4 Polypodium cambricum
1997 H4 Polypodium cambricum (Cristatum Group) ‘Grandiceps Fox’
1997 H4 Polypodium cambricum ‘Whilharris’
1997 H4 Polypodium glycyrrhiza ‘Longicaudatum’
1997 H4 Polypodium interjectum ‘Cornubiense’

1993 H4 Polystichum aculeatum
1997 H4 Polystichum munitum
1997 H4 Polystichum polyblepharum
1993 H4 Polystichum setiferum
1997 H4 Polystichum setiferum (Divisilobum Group) ‘Divisilobum Densum’
1997 H4 Polystichum setiferum (Divisilobum Group) ‘Divisilobum Iveryanum’
1997 H4 Polystichum setiferum ‘Pulcherrimum Bevis’
1997 H4 Polystichum tsussimense

1993 H1+3 Pteris cretica
1993 H1 Pteris cretica var. albolineata

1997 H4 Woodsia polystichoides

1993 H3 Woodwardia radicans

Jak widać, lista paproci docenionych przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze a przede wszystkim, nas fernloversów jest bardzo długa. Każdy miłośnik roślin znajdzie coś dla siebie, bez względu na to, jakie warunki może zapewnić paprociom w swoim ogrodzie a warto chyba ... dla uzyskania takich właśnie efektów :







***) Skala mrozoodporności wg RHS :

H1 Wymaga zimowania w ogrzewanych szklarniach
H2 Wymaga zimowania w nieogrzewanych szklarniach
H3 Nie wymarza na zewnątrz w niektórych regionach , lub zwykle uprawiana na zewnątrz w lecie, potrzebuje ochrony przed mrozem w zimie ( jak np. dalie)
H4 Odporna na całych Wyspach Brytyjskich ( najczęściej te rosliny są uprawiane z powodzeniem również w Polsce)
H1-2 Pomiędzy H1 i H2
H2-3 Pomiędzy H2 i H3
H3-4 Pomiędzy H3 i H4
+3 H1 Wymaga zimowania w ogrzewanych szklarniach , ale może być uprawiana na zewnątrz w lecie

Dla roślin wymagających zimowania w szklarniach , dalsze wskazówki , co do min.temperatury są określone w następujący sposób:

15 ° C - 'goraca szklarnia' ( hot glasshouse )
10 ° C - 'ciepła' szklarnia ( warm glasshouse )
2 ° C - chłodna szklarnia ( cool glasshous )


...

Dla mnie, takie widoki, jak na zdjeciach poniżej, to miód na serce
To zagłębnik, zwany przeze mnie rowem przeciwczołgowym, gdzie zgromadziłam paprocie z rodzaju Athyrium.. Dlaczego właśnie one są oddzielone od innych? Zadecydowała ich trwałość...a w zasadzie nietrwałość. Wietlice nie są roślinami zimozielonymi i dość szybko tracą urodę, gdy zbliża się jesień. Uschnięte liście niezbyt ładnie wyglądają wśród innych, trwalszych paproci np paprotników (Polystichum), czy nerecznic (Dryopteris).
Poza tym, wietlice uwielbiają kwaśną ziemię i mocno wilgotną glebę, za czym z kolei nie przepadają paprotniki.
Ponieważ hosty mają podobną długość okresu wegetacji, jak Athyria, dosadziłam ich kilka, aby rozbić paprociową monotonię (o ile istnieje coś takiego ) .







fot.13.08.2017r
.

Poll bardzo dobrze że założyłaś ten wątek.
Na paprociach zupełnie się nie znam ale muszę poszerzyć swoją wiedzę bo jak widzę warto.
W ogrodzie mam 5 paproci,.3 tegoroczny zakup.W okolicy w której mieszkam jest kilka dość dużych
szkółek do których zaglądam,Krzywaczka,Pisarzowice ,Hałcnów i muszę powiedzieć że jeśli chodzi o paprocie
to wybór żaden .Zostaje tylko zakup internetowy a ja lubię sobie pooglądać i sama wybrać.

Polu, urok paprociowego zakątka jest powalający. Nigdy, w najśmielszych moich ogrodowych wyobrażeniach nie spodziewałam się czegoś takiego. Oglądając zdjęcia czuję chłód i zieloną wilgoć cienistego miejsca, porosłego różnego rodzaju paprociami, rosnącymi w tych fajowskich zagródkach, które są urzekające. Jak je , Polu, robiłaś? Tak od razu - rachu, ciachu, i już są mini tarasy, czy latami, powoli, jeden po drugim? Ja wciąż jestem pod wrażeniem całej Jędrzejówki i gdy tylko zobaczę coś nowego, od razu wpadam w zachwyt. Dla mnie to nowość, dlatego mój podziw nad poziomy wylata. Czegoś się też nauczyłam, to i owo wykorzystałam w swoim ogrodzie, a teraz wezmę pod uwagę paprocie, których u mnie jest nadmiar i rosną wszędzie, w związku z czym miałam je w pogardzie. Niesłusznie i już to wiem. Powrócą do łask, a może uda się urozmaicić paprociowy areał.
Pozdrawaiam serdecznie. Iza.

Ciesze się, że wątek o zaletach paproci został zauważony i ...być może (?) zaowocuje w przyszłości ich obecnością w Waszych ogrodach. Sporo osób je uprawia, ale zapewne tak, jak...ja jeszcze kilka lat temu. Coś tam kupowałam, bo hosty potrzebowały towarzystwa innych cieniolubów a większość paproci, właśnie takie stanowiska preferuje. Nie wgłębiałam się jednak w ich potrzeby, ani nie odczuwałam konieczności ich wyeksponowania. Jednak w miarę poszerzania kolekcji, nie wystarcza już zazwyczaj chaotyczne wysadzanie paprotników, czy kolorowych wietlic japońskich na zasadzie...'A to tu będziesz rosła'. Zaczynamy przyglądać się im, porównywać i ...wsiąkamy. Widzimy - czasem subtelne - różnice między gatunkami i odmianami, dostrzegamy urok rozwijających się pastorałów... To zazwyczaj znak, że trzeba szykować kawałek miejsca w ogrodzie na paprociowisko.
Na początku po prostu zebrałam paprocie w jednym miejscu, później stwierdziłam, iż należałoby je lepiej wyeksponować - stąd budowa stoku paprociowego. Później podjęłam decyzję o wydzieleniu z kolekcji nerecznic i zaplanowałam dla ich uprawy okrągły zagłębnik, który pozwalał na ich pietrowe nasadzanie. Świetnie się sprawdził, więc - dostosowując się do kształtu wolnego, w miarę cienistego miejsca - wyznaczyłam następny zagłębnik, tym razem dla wietlic. Wgłebione tarasy nieco urozmaicają moją płaską, jak stół działkę. Ich budowa jest prosta- wykop, zapieranie tarasów deskami, lub kamieniami, uzupełnianie ziemią ( zazwyczaj, jest to mój kompost, ale gdy go brakuje, wspieram się humusową ziemią Substrala). W Anglii mozna kupić w centrach ogrodniczych kompost na wagę- nabieramy tyle, ile potrzebujemy, ale mamy też mozliwość oceny, czy ziemia nam odpowiada (nie znoszę dużej ilości torfu ). Humus Substrala jest chyba najlepszą z kupnych ziem, jakie zdarzyło mi się spotkać. Jako podłoże dla paproci lubiących kwaśną glebę, mieszam go z moją rodzimą ziemią i przekompostowaną korą z trocinami.

O tym, jak fajnie zestawiać paproty, mógłby nam tutaj napisać Tomasz, ale jeszcze lepiej byłoby, gdyby całą gromadkę zainteresowanych zaprosił do swojego kieleckiego ogrodu i poprowadził praktyczne warsztaty .

Tymczasem - z pytaniem, czy warto uprawiać paprocie - roślina, która mnie niezmiennie zachwyca ... To Dryopteris erythrosora, czyli nerecznica czerwonozawijkowa. Od wiosny do jesieni wypuszcza rdzawe pastorały, które rozwijają się w równie kolorowe liście. Gdy dojrzewają, zmieniają kolor na ciepły odcień zieleni i dają ładne tło dla następnych, rozwijających się rudzielców. Mamy o tej paproci wątek w naszym ilustrowanym spisie, tam jest więcej informacji i zdjęć tej ciekawej nerecznicy KLIKNIJ TUTAJ

Warto, czy nie?






fot.14.08.2017r
.

Warto warto
Osobiście mam niewiele paproci, bo tylko 14szt z 9 różnych gatunków. Ale po przeprowadzce na własne podwórko mam więcej miejsca cienistego dla paproci.
W nast roku mam zamiar ocieplić dom i wtedy ruszę z wykopami w cieniu dla paproci
Mało tego, za kilka dni mają przyjechać do mnie liście z zarodnikami różnych gatunków więc mam nadzieję że coś z tego wyjdzie. Trzymajcie kciuki

Dryopteris sichotensis w otoczeniu innych paproci i hakonechloe


fot.14.08.2017
.

Nie ma drugiej grupy roślin o tak różnorodnym i misternym kształcie liści. Wiele gatunków paproci wbrew panującej opinii toleruje, a nawet woli stanowiska o sporej ilości słońca.

Wieczorne widoki z Jędrzejówki




.

Polypodium ,to obok paprotników gatunki paproci które całe piękno pokazują z końcem lata i jesienią.

Uwielbiam paprocie! Od wielu, wielu lat w ogródku przed domem moich rodziców roślnie kilka sztuk. Nawet nie wiem jaka to odmiana, ale są wielkie i pięknie rosną. Z zazdrości posadziłam w lasku za domem i odpukać rosną ładnie. Nie są co prawda tak wielkie jak te u rodzicow, ale z czasem się rozrosną. W domu natomiast paprotki nie chcą mi rosnać. Usychają i tracą liście, a na koniec zostają same cienkie suche badyle. Podejrzewam, że mają za ciepło - zwłaszcza zimą mocna usychają.

Czas zimowy to dla mnie czas na przemyślenia ogrodowe i rośliny które mnie nie ,,kręciły'' teraz zaczynają budować swoją pozycje w planach na rok 2021..... moje pytanie do Tomka ,Polli i reszty znawców paprociowych , prośba o podanie nazw (często łamię sobie na nich język) jakie posadzić w ogrodzie dla początkującego ,,paprociarza''
Znajdę cień ,cień rozświetlony, mam sporo miejsca na wystawie wschodniej i zachodniej - budynek mieszkalny......mam wietlicę japońską ,języcznika zwyczajnego ,nerecznicę i .....cuś dużego zielonego paprotowego od Hanyi długosz królewski....

Paweł, jeżeli masz blisko do Wołomina, to polecam pojechać wiosną do szkółki Aga-Flora. Andrzej Sienicki, mocno 'wszedł' w paprocie, więc wybór jest duży, rośliny bardzo solidne i w dobrej cenie. Gdybyś się wybierał, damy Ci z Polą nr telefonu...i wtedy skonsultujemy co trzeba kupić koniecznie, a co można pominąć.
Ponieważ Pola, wiosną siedzi z nosem w rabatach i zwykle nie odbiera fonu....oszczędź sobie nerwów i dzwoń od razu do mnie

Jak najbardziej, polecam dzwonienie do Tomasza, ale wtrącę też kilka słów.
Do Aga - Flory proponuję pojechać z kimś znającym się, bo mają rąbankę razem z budą i możesz wyjść niekoniecznie z tymi roślinami, których nazwy figurują na labelkach. Ja poleciłabym Ci Sadzawka.pl, zajrzyj do wątku o naszych zakupach, w ostatnie posty.

Czego masz szukać?
Jeśli nie zamierzasz bawić się w kolekcjonerstwo, odpuść sobie paprocie trudne w uprawie i postaw na pewniaki , które dobrze znoszą nasze warunki klimatyczne. Proponuję Polystichum aculeatum, Polystichum polyblepharum ( a najlepiej większą od gatunku odmianę 'Jade) i Polystichum setiferum - gatunek wraz z odmianami, szczególnie plumosiastymi.
Z nerecznic nie polecam Dryopteris filix- mas, nawet ozdobnych odmian, bo są nietrwałe i późna jesienią leżą na rabatach, jak zwłoki. Za to te z grupy nerecznicy mocnej, jak najbardziej! Dryopteris affinis, oraz D. cambricum i D. borreii - gatunki i odmiany świetnie się sprawdzają. 'Cristata (The King) - wspaniała, 'Crispa', trochę mniejsza, ale ciekawa i świetnie robi za wypełniacz, Bardzo ozdobna Polydactyla Dadds'..... Jest z czego wybrać.

To są paprocie, które mogą być kręgosłupem rabat. Różniące się faktura liści, ich lśnieniem, pokrojem, wielkością kępy, ale jednak zielone. Przydałoby się coś, co rozbiłoby tę zieleń. Tu polecam Dryopteris erythrosora, najlepiej gatunek. Rudawe liście kilku egzemplarzy będą świetnie widoczne do jesieni. Dryopteris sieboldii nie tylko będzie się wybijał oryginalnym kształtem liści, ale i nieco niebieskawym kolorem. Dryopteis dickinsii posadzony na stanowisku z dostępem do promieni słonecznych wprowadzi na rabatę limonkowo- zółty kolor. Wetknięte mam i ówdzie cyrtomium 'Clivicola' rozbije jednostajność kształtów liści pozostałych paproci.
Jako wypełniacze można zastosować także nietrwałe wietlce, szczególnie japońskie. Nie sil się na szukanie wypaśnych odmian, bo one niewiele się różnią a te łatwo dostępne świetnie spełnią swoją rolę. Polecam też Athyrium otophorum Okanum (wietlica uszkowata), ale najlepiej na miejsce z dostępem do promieni słonecznych - nie będzie wtedy zielona a óżłtawo- zielono- fioletowa.

Bliżej ścieżki możesz zastosować różne formy języczników, ale radziłabym nie w głębokim cieniu i nie po jednym egzemplarzu. ...szczególnie dobrą formę 'Crispa'.
Najlepszym wypełniaczem, zwłaszcza, jeśli zastosujesz do dekoracji jakieś kamienie, czy korzenie, jest cudownie zwiewne Adiantum venustum. Nieźle tez wyglądają paprotki (Polypodium) i Adiantum pedatum sadzone w kilka kęp, w odległości ok. 30 cm.

Polecam zajrzeć do naszej bazy i rzucić oczkiem na wypisane paproty, bo moim zdaniem nie warto pakować się w wypaśne gatunki i odmiany , z którymi trzeba się certolić, nakrywać szybkami, czy modlić się nad każdym nowym liściem wypuszczanym co pół roku.
Jakby co, dzwoń do Tomasza , bo ja faktycznie rzadko odbieram fon w ogrodzie.

Polu, dzięki za te wspaniale rady, ja też chyba skorzystam, bo paprocie coraz bardziej mnie urzekają, podobnie jak Pawła. Miejsca mam, co prawda, niewiele, ale coś tam spróbuję poupychać.

Poll napisał: Chyba koleżanka zapomniała, jakie rośliny przychodziły z 'Sadzawki' ? Już w ofercie były byki i nieistniejące odmiany , a rośliny małe i w 50% pomylone... i te tacki....

Tomku, kiefy ostatni raz tam robiłeś zakupy?

Polu, wspaniały poradnik dla początkującego i niekolekcjonerskiego miłośnika paprocianych frondów w ogrodzie I ja skorzystam

A dlaczego warto je uprawiać w ogrodzie?
Nie umiem tak pięknie opowiadać o paprociach jak Pola, ale postaram się to pokazać na zdjęciach z dzisiejszego mroźnego dnia, połowy grudnia

Nerecznica czerwonozawijkowa Dryopteris erythrosora 'Brilliance'


Nerecznica mocna Dryopteris affinis 'Pinderi'


Nerecznica samcza Dryopteris filix-mas 'Linearis Polydactylon' - może i leży, ale za to bardzo wdzięcznie


Nerecznica mocna Dryopteris affinis 'CristataThe King'


Cyrtomium Fortune'a Cyrtomium fortunei 'Clivicola'


Języcznik zwyczajny Asplenium scolopendrium 'Angustifolia'


Paprotnik wielołuskowy syn. Paprotnik japoński Polystichum polyblepharum


Paprotnik szczecinkozębny Polystichum setiferum 'Herrenhausen' (a może nie on?)


I taka jeszcze od Moni, ale bez nazwy...


.

Poll napisał: Polu, a kiedy zrobisz nowe zakupy u pana Ciepłuchy?

Ewo, rzeczywiście paprotki w szronowej otoczce wyglądają obłędnie. Można się zakochać od pierwszego wejrzenia.