> Alfabetyczny, ilustrowany wykaz roślin cebulowych i bulwiastych



Ta należąca do rodziny obrazkowatych i tworząca podziemne bulwy roślina, nazywana jest w Polsce kokorzą, lub arizemą. Przez Anglików, zwana jest dowcipnie Jack-in-the-Pulpit, co można przetłumaczyć jako 'Wacek na ambonie'. Nazwa ta ma oczywiście związek z fallicznym kształtem kwiatostanu. Cała rodzina liczy ok. 180 gatunków, które spotykane są na stanowiskach naturalnych zazwyczaj w cieplejszych i umiarkowanych regionach: w Afryce, Azji i Ameryce Północnej.
Pojedynczy kwiatostan, to tzw. pseudancjum. Wydają się być pojedynczym kwiatem o kształcie kolby, okrytym widowiskową pochwą (spatha), której barwa i kształt, zależą od przynależności gatunkowej. Kwiatostany pojawiają się zazwyczaj równo z liśćmi, lub nieco wcześniej.
Bulwy wielu gatunków w okresach głodu są, pomimo zawartości kwasu szczawiowego i szczawianu wapnia, po odpowiednim spreparowaniu (suszenie, rozdrobniemnie na proszek i odpowiednio długie gotowanie), służą jako posiłek.
Bez odpowiedniej obróbki bulwy i roślina są trujące.

Uprawa
4–6 godzin słońca, zaciszne, kwaśna gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą.
Roślina potrzebuje dużo pokarmu ponieważ rosnąc pobiera pokarm ze starej bulwy. Nowa bulwa, z której wyrośnie w następnym roku, tworzy się ponad starą. U większości gatunków bulwa w młodości tworzy kwiaty męskie, dopiero gdy jest dostatecznie duża tworzą się kwiaty żeńskie. Są również gatunki wytwarzające oba rodzaje kwiatów.
Arizemy rozmnażamy głównie z siewu (zaraz po zbiorze nasion), ale można również rozdzielać starsze egzemplarze. Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C. Bulwy sadzi się na głębokości 15 cm i więcej (nawet do 30 cm).
W okresie spoczynku bulwy mogą być atakowane przez grzyby i bakterie.

Nawożenie
Arizemy sadzimy w zasobną torfową ziemię, a zasilamy po kwitnieniu azofoską.

Mrozoodporność gatunków zależy od miejsca ich pochodzenia. Bulwa arizemy jest wrażliwa na podgniwanie. Można ją przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.


Wykaz arizem

Tekst nad zdjęciem jest przekierowaniem do poszczególnych gatunków arizem.

Arizema sikokiańska
Arisaema sikokianum
ang. Japanese Jack-in-the-Pulpit, Japanese Cobra Lily

Wysokość: 50 cm
Kwiaty: dzbankowate, żeńskie lub męskie – brązowo-białe paskowanie na górnej, wewnętrznej części „klapki”.
Kwitnie: V–VII.
Liście: lancetowate, w dolnej części szypułi otwór na pęd kwiatowy.
Wymagania: 4–6 godzin słońca, zaciszne, kwaśna gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską.
Rozmnażanie: tylko przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion). Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C. Jest jednym z gatunków, którego bulwy nie przyrastają.
Mrozoodporność: pełna (strefa 4 USAD), jeśli ziemia zimą jest sucha. Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Można przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.

Roślina odnaleziona została w Japonii, gdzie rośnie w wilgotnych, przepuszczalnych i bogatych w próchnicę glebach, w ocienionych miejscach i właśnie takich warunków wymaga w uprawie ogrodowej. Wiele osób obawia się je zostawiać na zimę w gruncie, woli wykopać spłaszczone bulwy i wiosną wysadzać do ogrodu.
U mnie rośnie w donicy na stałe zadołowanej w ziemi, dobrze obsypanej korą. Nie tyle szkodzą jej mroźne zimy (spędziła w donicy 6 lat), co wiosenne przymrozki, przed którymi trzeba by ją chronić. Dla mnie, najciekawsza z arizem, które można uprawiać w naszym klimacie.

Arizema amurska
Arisaema amurense
ang. Jack-in-the-Pulpit, Cobra Lily

Wysokość: 30–50 cm
Kwiaty: dzbankowate, żeńskie lub męskie – białozielone paskowanie na górnej, wewnętrznej części „klapki”.
Kwitnie: V–VII.
Liście: w dolnej części szypułi otwór na pęd kwiatowy.
Wymagania: 4–6 godzin słońca, zaciszne, kwaśna gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską.
Rozmnażanie: przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion), ale można również rozdzielać starsze egzemplarze. Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C.
Mrozoodporność: pełna (strefa 5 USAD), jeśli ziemia w zimie jest sucha. Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Można przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.

Roślina pochodzi z Syberii, występuje takze w Chinach (Himalaje) i Korei.
Lubi podłoże próchniczne, solidnie wilgotne, stanowisko w półcieniu. U mnie w cieniu radzi sobie takze bardzo dobrze.

U tej arizemy liść tworzący pochewkę jest biało-zielony lub zielonopaskowany. Tworzy on u góry coś w rodzaju klapki okrywającej kwiatostan.

Podobno Arizemy mają kwiaty męskie i żeńskie. Jaka jest różnica? Czytałam, że męskie często wyrastają, jak roślina ma się nieco gorzej, ponieważ kosztują ją mniej wysiłku.


Arizema żółta
Arisaema flavum
ang. Cobra Lily

Wysokość: 40 cm
Kwiaty: dzbankowate, żeńskie i męskie – gardło purpurowe, klapka zielono-żółta do żółtej. Kwiat (pochwa) osiąga wielkość 2–4 cm. Jest jednym z gatunków, którego kwiaty są zawsze dwupłciowe. Kwiaty żeńskie (położone w dolnej części kolby) są zielonkawe, a męskie (Położone wyżej) lekko żółtawe.
Kwitnie: VI.
Liście: w dolnej części szypułki otwór na pęd kwiatowy.
Wymagania: stanowisko słoneczne lub półcieniste, zaciszne, lekko kwaśna do obojętnej gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską.
Rozmnażanie: przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion), ale można również rozdzielać starsze egzemplarze. Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C. Daje dobre przyrosty bulw.
Mrozoodporność: wystarczająca (strefa 5 USAD), jeśli ziemia w zimie jest sucha. Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Można przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.

Roślina rośnie na dużym obszarze obejmującym wschodnią Afrykę (Etiopia, Somalia, Płw. Arabski) oraz południową Azję (Afganistan, Pakistan, Nepal, Assam, Tybet, Junnan, Seczuan). Jeden z gatunków, który woli bardziej słoneczne stanowiska.

bez napisał:

Gosiu, też czytałam, że kwiaty męskie są wytwarzane, kiedy warunki stanowiskowe są gorsze. I kiedy roślina jest młoda. Wtedy roślina "skupia się" na gromadzenia substancji zapasowych w bulwie.Po przekwitnięciu tworzy się taka jakby kolba z czerwonymi jagodami. Gdzieś mam zdjęcie, poszukam i wstawię.

Oto, co wykształca się z kwiatostanu męskiego żeńskiego pod koniec sierpnia

Proszę mnie poprawić jeśli się mylę - ale jak świat światem to jeszcze żaden facet nie owocował (w sposób zgodny z naturą rzecz jasna)

S.

Jasne jakiś skrót myślowy mi się zrobił Pisząc o kwiatostanie męskim przeszłam do owocowania.Tak to jest jak się własnych postów nie czyta.
Pomarańczowa jagoda to efekt kwitnienia "damskiego".

Arizema trójlistkowa, A. trójlistna
Arisaema triphyllum
ang. Jack-in-the-pulpit, Bog onion, Brown dragon, Indian turnip

Wysokość: 30–50 cm
Kwiaty: dzbankowate, żeńskie lub męskie – brązowozielone paskowanie na górnej, wewnętrznej części „klapki”.
Kwitnie: V–VI.
Liście: lancetowate, w dolnej części szypułi otwór na pęd kwiatowy.
Wymagania: 4–6 godzin słońca, zaciszne, kwaśna gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską.
Rozmnażanie: przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion), ale można również rozdzielać starsze egzemplarze. Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C.
Mrozoodporność: pełna (strefa 3 USAD), jeśli ziemia zimą jest sucha. Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Można przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.
Uwaga: roślina jest trująca (bulwa też), zwłaszcza przed kwitnieniem.

Roślina pochodzi z płn.–wsch. części USA (Nowa Szkocja). Występuje też na Florydzie i w Teksasie.
Lubi podłoże próchniczne, solidnie wilgotne, stanowisko w półcieniu (4–6 godzin słońca). Młode rośliny wytwarzają tylko kwiaty męskie. Starsze – zarówno kwiaty męskie jak i żeńskie (męskie kwiaty wyżej, żeńskie w niższej części kolby). Im roślina jest starsza tym więcej wytwarza żeńskich kwiatów.
U tej arizemy liść tworzący pochewkę jest biało-zielony lub zielono paskowany. Tworzy on u góry coś w rodzaju klapki okrywającej kwiatostan. Jest gatunkiem bliskim arizemie amurskiej.

bez napisał:

A wracając do kwitnienia. U wielu arizem obserwuje się na kolbie zarówno kwiaty żeńskie jak i męskie, tyle że w różnych latach i w różnej fazie wielkości rośliny stosunek ilościowy tych kwiatków jest różny. Te mechanizmy w ogóle są skomplikowane i niezwykle ciekawe. U siebie widuję owoce praktycznie na wszystkich arizemach.

S.

Arisema amurska żyje u mnie w bagienkach. 5 lat temu kupiłam 3 rośliny w doniczkach P9. Dziś mam je w dwóch miejscach, więc chyba takie stanowisko jej odpowiada. Owocniki widziałam tylko 2 razy.

Na zdjęciach rośliny w rok po zakupie - wtedy pod ściółka ukryty był dość pojemnik , który nie pozwalał wysychać podłożu.

Na prośbę Gosi wstawiam zdjęcia uprawianych wytryszków:

W. trójlistny

Dzięki za obszerny tekst o wytryszku trójlistnym.
Faktycznie, wymagania ma takie same jak amurski.
Oba zimują u mnie bez okrywania. Oba kwitną corocznie i dają samosiew.
Amurski jest ustabilizowany genetycznie tzn. wszystkie egzemplarze są niemal identyczne.
Natomiast u trójlistnego prawie każdy egzemplarz jest inny.





- trójlistny.

Wytryszek sikokijski jest u mnie przykrywany a mimo to po kilku latach z 5-ciu sztuk została jedna.
Corocznie kwitnie, ale się nie rozsiewa.

A to żarcik polityczny jednej z amerykańskich bardzo znanej szkółki i sklepu ogrodniczego - U nas by to nie przeszło...

Arizema najbielsza
Arisaema candidissimum
ang. White-spathed jack in the pulpit, Striped Cobra Lily, Chinese White Cobra Lily.

Wysokość: 40 cm
Kwiaty: dzbankowate, żeńskie lub męskie – zielonkawe lub purpurowe, kapturek prążkowany (do 10 cm długi) biały, różowy lub purpurowy z zielonkawymi prążkami.
Kwitnie: VI–VII.
Liście: w dolnej części szypułki otwór na pęd kwiatowy. Pojawiają się bardzo późno, bo w maju–czerwcu. Wyrastają razem z kwiatem.
Wymagania: co najmniej 4–6 godzin słońca (stanowisko półcieniste lub słoneczne), zaciszne, lekko kwaśna do obojętnej gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna, dobrze zdrenowana. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską. Ma bardzo płaskie, wręcz „naleśnikowe” bulwy.
Rozmnażanie: przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion) lub z bulwek przybyszowych (wiosną). Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C.
Mrozoodporność: średnia (strefa 5–7 USAD), jeśli ziemia zimą jest sucha. Lepiej jednak dobrze okryć. Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Można przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C.

Roślina pochodzi z zachodnich Chin, gdzie rośnie w dębowych lasach i krzaczastych dolinach na wysokościach 2200–3300 m n.p.m. Wiele osób obawia się je zostawiać na zimę w gruncie, woli wykopać spłaszczone bulwy i wiosną wysadzać do ogrodu. Dosyć późno, bo dopiero w maju-czerwcu pojawia się z ziemi.

Arizema najbielsza ma nagrodę Award of Garden Merit (AGM) przyznawaną przez Królewskie Towarzystwo Ogrodnicze (Royal Horticultural Society – RHS) za wyjątkowe walory ogrodowe.

Gosia1704 napisał:
Wytryszek najbielszy :



Wrażliwy na mróz. Padł ubiegłej zimy mimo dobrego okrycia.

Arizema powabna
Arisaema speciosum
ang. Showy cobra lily, Double-whip cobra lily

Wysokość: 60 cm, pędy centkowane.
Kwiaty: dzbankowate. Średniej wielkości czekoladowo-brązowy kwiat (pochwa) z biaymi paskowaniami, opadająca „klapka” ze szpicem, długa „linkowata” kolba. Kwiaty męskie albo żeńskie.
Kwitnie: V–VI.
Liście: w dolnej części szypułki otwór na pęd kwiatowy.
Wymagania: półcieniste, zaciszne, lekko kwaśna do obojętnej gleba torfowa, lekko gliniasta, żyzna, wilgotna. Najlepsza jest mieszanina ziemi liściastej z próchnicą i korą. Zasilanie po kwitnieniu azofoską.
Rozmnażanie: przez wysiew nasion (zaraz po zbiorze nasion), ale można również rozdzielać starsze egzemplarze. Wschody następują po 1–6 miesiącach w temp. ok. 15°C. Bulwy podłużne (wysadza się poziomo).
Mrozoodporność: niewystarczająca (strefa 7–8 USAD). Bulwa wrażliwa na podgniwanie. Należy przechowywać w wilgotnym torfie w temp. 5°C. W okresie spoczynku może być atakowana przez grzyby i bakterie.

Jej naturalnym miejscem występowania są wyższe partie Himalajów od Nepalu poprzez Sikkim, Indie (Bengal), płd. Tybet, aż po prowincję Junnan w Chinach. Rośnie w ciepłych monsunowych lasach do wysokości 3500 m n.p.m.

bez napisał:

Sławek, zapewne juz sobie ostrzysz zęby na tą rzadka i drogą odmianę z zieloną grzywką?
bez napisał:
Mój, którego zdjęcie pokazałam wyżej, ani się nie rozrasta, ani nie zanikł przez kilka lat. Stan: constans. W ubiegłym roku, mimo przykrycia, bardzo ucierpiał od przymrozków i nie wiem, czy w ogóle się pokaże w sezonie 2017.

Bez, mam pytanie, skoro zima tak doświadczyła nasze ogrody ... Jeśli ponownie zakupisz wytryszki, będziesz wykopywał ich cebule w przyszłości? Może to jest metoda dla zachowania tych roślin w naszych ogrodach?

Polu chyba na ten Amełykański to mnie nie stać i nie mam ogrodu dla milionerów bo tylko w takim towarzystwie powinien rosnąć
A odnośnie Arizem to znam kolekcjonera który miał ich ponad 30 odmian i gatunków - w ciągu trzech lat stracił praktycznie wszystkie i się wyleczył z Wytryszków