> Ilustrowany wykaz roślin cebulowych i bulwiastych
Szafran, krokus (Crocus L.)
Bardzo lubiane, jedne z najwcześniej kwitnących wiosennych roślin. Sadzone zarówno w ogrodach jak też pędzone w doniczkach. Wiosna bez krokusów? – niemożliwe! Sadzimy te o mniejszych kwiatach zwane przez handlowców botanicznymi, jak też te o kwiatach większych, nazywane szumnie wielkokwiatowymi czy ogrodowymi, a które tak naprawdę są nie mniej botaniczne niż ich krewniacy o mniejszych kwiatach. Ogrodnicy mieszkający w cieplejszej części kraju mogą cieszyć się też jesiennym kwitnieniem krokusów. Gatunki kwitnące jesienią w centralnej i wschodniej Polsce udają się w zasadzie raz, potem niestety ich małe cebulobulwki zanikają.
Dlaczego informacja o tym, że szafran wyrasta z bulwy, a nie z cebuli jest tak istotna?
Ponieważ
cebule są wieloletnie i w przypadku utraty (ucięcia, urwania) pędu mogą, choć osłabione przetrwać do następnego sezonu wegetacyjnego i wypuścić wtedy nowy mniejszy pęd.
Bulwocebule są corocznie odtwarzane przez roślinę ze zgrubiałych dolnych części liści. Jeśli liście zostaną zniszczone bulwocebula się nie odtworzy – roślina zginie.
Tak się stanie w przypadku np. szafranów (krokusów), zimowitów, mieczyków.
Szafrany, bo taka jest ich prawidłowa botaniczna polska nazwa, to rodzaj należący do rodziny kosaćcowatych. Roślina stara i bardzo zasłużona, w kulturę wpleciona. Już starożytni korzystali z krokusowych dobroci - Fenicjanie, Asyryjczycy, Grecy i Rzymianie uważali pyłek zebrany ze znamion słupka kwiatów gatunku
Crocus sativus za jeden z najsilniejszych afrodyzjaków. Być może słusznie. Jak wiadomo szafran uzyskiwany z tego gatunku do dziś jest najdroższą przyprawą świata, a nic tak na płeć przeciwną (jedną i drugą) silnie nie wpływa jak otoczka luksusu.
Arabowie a także XVI-wieczni Europejczycy również wierzyli w magiczne, cuda na polu alkowianym czyniące, właściwości szafranu. Cena prawdziwego szafranu sprawiała że szafranowy proszek był bezczelnie podrabiany kurkumą, co może tłumaczyć okresowe niże demograficzne, he, he. Swoją łacińską nazwę rodzaj zawdzięcza Grekom
, to oni wymyślili Krokosa, młodzieńca zamienionego w kwiat (zdaje się że w starożytnej Grecji młodzieńcy lub ich krew była stale zagrożona możliwością botanicznej transformacji
).
Jak uprawiamy krokusy
Prosto - cebulobulwki odmian wiosennych sadzimy jesienią do gruntu a odmian kwitnących jesienią w naszym klimacie powinniśmy sadzić w końcu lipca lub na początku sierpnia. Nie sadzimy zbyt głęboko - 5-10 cm wystarczy. Odstęp pomiędzy poszczególnymi cebulobulwkami nie powinien być mniejszy niż 5 cm.
Krokusy można uprawiać prawie w każdej glebie ogrodowej, nie tolerują tylko gleb zbyt ciężkich i zbyt kwaśnych. optymalna będzie gleba przepuszczalna, obojętna lub z lekko zasadowym odczynem. Przed sadzeniem bulwocebulki zaprawiamy środkiem przeciwgrzybiczym na sucho lub mokro.
Krokusy kochają słońce, więc sadźmy je na stanowiskach słonecznych, krokusy jesienne w naszym klimacie udają się najlepiej na stanowiskach zwanych „patelniami”. Po kwitnieniu krokusy wypuszczają trawiaste liście, których pod żadnym pozorem nie należy ścinać (piszę to dla tych, którzy sadzą krokusy w trawniku, zero koszenia póki listki nie uschną). W tym czasie krokus wytwarza nowe cebulobulwki, które wyrosną i zakwitną w następnym roku (stara cebulkobulwa obumiera). Po zaschnięciu liści roślina przechodzi w stan spoczynku i zasypia do następnej wiosny. Raz na parę lat, rozkopujemy krokusowe stanowisko i rozsadzamy zbyt zagęszczone bulwki.
Nawożenie
Rozpoczynamy w 2–3 tygodnie po ich posadzeniu tzw. nawozami jesiennymi, czyli takimi z przewagą fosforu (P) i potasu (K), a małą zawartością azotu (N mniej niż 10%), w dawce około 10 dag/m
2. Wiosną nawozimy azotem (N) w ilości około 15 dag/m
2 (w 2 dawkach). Pierwszy raz nawozimy bardzo wczesna wiosną, gdy tylko rośliny się pojawią, a drugi raz po przekwitnięciu kwiatów. Przy nawożeniu naturalnym przysypujemy kompostem po kwitnieniu.
Szkodniki - zdarzają się niszczyciele. Głównie ptaki (u mnie głównie sroki uwielbiają wyciągać cebulkobulwki „za szczypiorek”) i niejaki węgorek narcyzowiec. Objaw jego obecności to zbyt szybko żółknące liście. Po wykopaniu cebulobulwki dostrzeżemy na jej powierzchni pęcherzyki i zmarszczenia - tak wraży nicień niszczy cebulobulwkę. Jedyna rada - cebulobulwkę wywalić i to czym prędzej a na stanowisku posadzić coś czego nicienie nie znoszą. Dobrze jest też sprawdzać jakość kupionych cebulobulwek, źle przechowywane mogą podłapać tzw. szarą pleśń. Profilaktycznie możemy moczyć je w zaprawie antygrzybowej - sklepowej lub własnego wykonania.
Gatunkami uprawnymi szafranu (krokusa) są m.in.:
• kwitnące wiosną
– szafran złoty, krokus złocisty (
Crocus chrysantus)
– szafran żółtokwiatowy, krokus żółty (
Crocus flavus Hav.)
– szafran Siebera, krokus Siebera (
Crocus sieberi L.)
– szafran wiosenny (
Crocus vernus [L.] Hill)
– szafran Tommasiniego (
Crocus tommasinianus Herb.)
– szafran drobny (
Crocus minimus DC)
• kwitnące jesienią
– szafran uprawny, szafran siewny, krokus uprawny (
Crocus sativus L.)
– szafran okazały, krokus okazały (
Crocus speciosus)
Ilustrowany wykaz odmian i gatunków szafranów/ krokusów
Tekst nad zdjęciem jest przekierowaniem do poszczególnych krokusów.